Bacteriën kunnen een rol spelen bij het ontstaan van kanker. Daarvoor is voor het eerst biologisch bewijs geleverd door een onderzoeksgroep van celbioloog Sjaak Neefjes van het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis. Zij toonden aan dat de bacterie Salmonella Typhi betrokken is bij het ontstaan van galblaaskanker.
Galblaaskanker is in Nederland vrij zeldzaam, maar komt wel vaak voor in India en Pakistan. In die landen komt ook een andere aandoening veel vaker voor dan in ons land: buiktyfus. Deze besmettelijke ziekte wordt veroorzaakt door de bacterie Salmonella Typhi.
Salmonella-bacteriën
De onderzoeksgroep van Sjaak Neefjes heeft nu aangetoond dat infectie met Salmonella-bacteriën een gewone cel in kankercellen kan veranderen. Niet alle mensen met een Salmonella-infectie krijgen galblaaskanker. De bacterie draagt wel bij aan het ontstaan van tumoren, maar alleen als er al een ander genetisch 'foutje' in de cellen zit.
Neefjes vermoedt dat het mechanisme dat hij en zijn team hebben blootgelegd ook op kan gaan voor enkele andere typen bacteriën. Neefjes: "Er bestaat bijvoorbeeld een vermoeden over een verband tussen Mycobacterium tuberculose-infectie en longkanker, en tussen een Chlamydia-infectie en baarmoederhalskanker. Deze bacteriën manipuleren ook de cellen om die te infecteren. Het zou dus goed kunnen dat deze bacteriën op een vergelijkbare manier bijdragen aan het ontstaan van kanker."
Darmkanker
Zelf is Neefjes nu eerst geïnteresseerd in een ander vraagstuk. Salmonella Typhi komt in ons land niet veel voor, maar andere salmonella-varianten wel. Via de proeven in zijn lab ontdekte Neefjes dat Salmonella Typhimurium, een bacterie die voedselvergiftiging veroorzaakt, kan bijdragen aan de vorming van darmkanker in muismodelsystemen.
Neefjes: "Dat heeft me aan het denken gezet; zou het kunnen dat er een verband is tussen voedselbesmetting met deze Salmonella-bacterie en darmkanker? Daar is op dit moment geen bewijs voor, en er zijn natuurlijk vele mogelijke oorzaken van darmkanker. Maar misschien draagt Salmonella hier ook wel aan bij. Dat wil ik nu gaan onderzoeken; want als dit verband er is, kan mogelijk met nog striktere maatregelen tegen Salmonella een deel van de darmkankers voorkomen worden."
De resultaten van het onderzoek zijn verschenen in het wetenschappelijke tijdschrift Cell Host & Microbe.
- Antoni van Leeuwenhoek
