Amsterdam UMC leidt wereldwijd onderzoek naar de ziekte van Crohn

De ziekte van Crohn is een chronische ontstekingsziekte van het darmkanaal, die vooral adolescenten en jonge volwassenen treft. Die krijgen dan klachten zoals buikpijn en diarree, en vaak fistels, darmobstructies en gewichtsverlies. Om te onderzoeken hoe deze ziekte is te voorkomen, wil het INTERCEPT consortium de komende 5 jaar 3 grote onderzoeken uitvoeren.

Lees ook: Dit zijn de symptomen van de Ziekte van Crohn

Biomarkers verifiëren 

Allereerst gaan de onderzoekers controleren in hoeverre de manier waarop de ziekte nu wordt voorspeld, echt klopt. Het voorspellen gebeurt met ‘biomarkers’: lichaamseigen stofjes die erop wijzen dat iemand het risico loopt om een bepaalde ziekte te krijgen. Voor de ziekte van Crohn zijn eerder al een aantal biomarkers geïdentificeerd door bloed uit een biobank van het Amerikaanse leger te onderzoeken. D’Haens licht toe: “Amerikaanse soldaten geven jaarlijks bloed af. Bij soldaten die de ziekte van Crohn kregen, werd eerder afgenomen bloed uit de biobank onderzocht. Daaruit bleek: lang voordat iemand de ziekte kreeg – soms wel 7 jaar – waren er al bepaalde moleculen in het bloed te zien. Nu willen we onder grote groepen patiënten nagaan of die moleculen inderdaad de juiste biomarkers zijn voor de ziekte van Crohn. Daarvoor gaan we op grote schaal bloed uit Europese biobanken onderzoeken.” Dit betreft onder andere het Lifelines cohort in Groningen en de STATENS Serum Institut biobank in Denemarken.  

Het onderzoek moet niet alleen duidelijkheid geven over welke biomarkers de ziekte voorspellen, maar ook hoe belangrijk elk van deze biomarkers daarbij is. D’Haens legt uit: "Niet iedere biomarker weegt even zwaar mee in de voorspelling. Op elke biomarker laten we een berekening los; de uitkomst van die berekening noemen we de serum signatuur. Die geeft aan hoeveel risico iemand loopt de ziekte van Crohn te krijgen."

Testen, testen, testen 

Crohn is een ziekte die regelmatig in families voorkomt. Daarom gaan de onderzoekers de serum signatuur eerst testen bij 10.000 eerstegraads familieleden van Europese patiënten. Daarin zijn 7 landen betrokken: Nederland, Frankrijk, Spanje, Portugal, Polen, Italië en Zweden. Als mensen positief testen bij het signatuur, krijgen ze een ontlastingsonderzoek en soms ook een darmonderzoek.

Stop Crohn 

In de laatste stap van het project willen de onderzoekers twee jaar lang 80 mensen volgen met een hoog risico op de ziekte van Crohn. Het betreft een klinische trial die ‘HALT-CD’ gaat heten. D’Haens vertelt: "We onderzoeken de ontlasting op ontstekingscellen. Als we die bij deelnemers zien toenemen, doen we bijkomende testen. Dan is er vermoedelijk al sprake van een vroeg stadium van Crohn. We gaan die deelnemers dan goed bevragen, bijvoorbeeld of ze meer buikpijn hebben dan voorheen.” Ook kijken de onderzoekers in de darm met behulp van een camerapil en endoscopie.  
Vervolgens krijgt een deel van hen een vroegtijdige behandeling (‘interceptie’ in medisch jargon) met het medicijn vedolizumab; om een vergelijking te kunnen maken krijgt een ander deel een placebo. De onderzoekers hopen dat vedolizumab de ontwikkeling van de ziekte in een vroeg stadium stopzet. Het is een veilig middel dat patiënten al langer krijgen als behandeling van de ziekte van Crohn.

Toekomstmuziek  

D’Haens denkt dat onderzoeken als deze in belangrijke mate kunnen bijdragen aan preventie van Crohn én een aantal andere immuun-aandoeningen zoals type 1 diabetes, reuma en multiple sclerose. "Als volwassenen in de toekomst elke 5 jaar met een bloedtest worden gescreend op risico’s, kunnen artsen tijdig en selectief therapie inzetten om ziekte te voorkomen. De patiënt blijft gezond en levert niet in aan levenskwaliteit. Ziekenhuisopnamen, operaties, arbeidsverlies is niet aan de orde. De impact op de samenleving is dan enorm!"