Risicofactoren op een rij
Wie kanker krijgt en wie niet, is moeilijk te zeggen. Sommige mensen leven er zonder problemen lustig op los tot op hoge leeftijd. Anderen houden zich netjes aan de gezondheidsregels, maar worden toch ziek.
Wil dat zeggen dat je niets kunt doen om kanker te voorkomen? Zeker wel! Er zijn een aantal risicofactoren die de kans op kanker (aanzienlijk) verhogen. En waar je in veel gevallen controle over kunt uitoefenen.
Roken
Eén van de belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van kanker is roken. Een derde van alle kankergevallen wordt erdoor veroorzaakt. Roken is niet alleen verbonden aan longkanker. Ook andere soorten, zoals slokdarm-, nier- en baarmoederkanker kunnen erdoor ontstaan.
Overigens geldt de verhoogde kans op de gevreesde ziekte niet alleen voor rokers, maar ook voor meerokers. Jaarlijks sterven 200 meerokers aan longkanker. Stoppen met roken helpt dus ook je omgeving! Lukt het je niet alleen? Schaam je dan niet en schakel hulp in.
Zon verstandig
Ben je als kind vaak verbrand en veel in de zon geweest? Dan lijkt een vergrote kans op het ontwikkelen van huidkanker aanwezig. Mensen met een zogenaamd 'Keltisch gen' (rood/blond haar en lichte huid) zijn zelfs extra kwetsbaar.
Niettemin is een goede bescherming tegen de zon voor iedereen van belang. Dit houdt bijvoorbeeld in dat je je grondig insmeert en beschermende kleding draagt. Zoek op hete dagen tussen 12 en 3 uur de schaduw op. Het is overigens een fabeltje dat je zou moet zonnen om aan vitamine D te komen. Buiten zijn en gezond eten volstaan ook.
Beweeg voldoende
Sporten is niet nodig om kanker te voorkomen, maar voldoende bewegen helpt wel. Met name de kans op borst- en darmkanker wordt ermee verkleind. Waarschijnlijk komt dit door het effect dat bewegen heeft op bepaalde (tumorstimulerende) hormonen. Bewegen is werkelijk zo eenvoudig als het lijkt. Fietsen, wandelen, wat vaker schoonmaken in huis… En dat slechts een half uurtje per dag. Dat moet te doen zijn.
Gezond gewicht
Bijna 50 procent van de mensen in Nederland weegt te veel. Extra pondjes hebben effect op je conditie, bloeddruk en de kans op suikerziekte en hart- en vaatziekten. Afgezien daarvan vergroot overgewicht de kans op diverse soorten kanker, waaronder borstkanker bij vrouwen en darmkanker bij mannen. Een verantwoord eet- en bewegingspatroon kan het risico van overgewicht (en dus kanker) aanzienlijk verminderen.
Gezond eten
Een gezond eetpatroon kan de kans op kanker verkleinen. Eet bijvoorbeeld voldoende groenten, fruit en koolhydraten (onder andere in pasta, aardappelen en brood). Groente en fruit hebben met name een beschermende werking tegen slokdarm- en maagkanker. Let daarnaast op vet. Vet zelf is niet een directe veroorzaker van kanker, maar kan natuurlijk wel leiden tot overgewicht.
Geen alcohol
Het advies van de Gezondheidsraad: drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag. Het wordt steeds duidelijker dat alcohol heel schadelijk is. Ook kleine hoeveelheden alcohol zijn niet goed voor je gezondheid. Niet drinken is dus het gezondst. Alcohol kan tot diverse soorten kanker leiden, waaronder lever-, borst- en slokdarmkanker. Als je veel alcohol drinkt én daarbij veel rookt, is het risico zelfs nog groter.
Virussen en bacteriën
De risicofactor virussen en bacteriën is wellicht minder bekend dan de andere factoren, maar daarom niet minder waar. Virussen en bacteriën kunnen wel degelijk leiden tot vormen van kanker. Zo kan het HIV-virus je blootstellen aan een algemeen verhoogd risico. Hepatitus B geeft een verhoogde kans op leverkanker.
De oorzaken voor maagslijmvlies- en baarmoederkanker zijn in sommige gevallen ook virussen. Deze laatste aandoening kan worden veroorzaakt door seksueel overdraagbare virussen. Dus ook met het oog op kanker is veilig vrijen een wijs advies!
Gezonde werkomgeving
Van een aantal beroepen is bekend dat ze een risico vormen voor zogenaamde 'beroepskankers'. Het gaat hier om de volgende sectoren: de chemische industrie (leverkanker), de kleurstofindustrie (blaaskanker), teerproductie en verwerking (huidkanker), asbestdelving (long- en borstvlieskanker), olieraffinaderijen (leukemie) en de metaalindustrie (long- en neuskanker). Ga met vragen over je werk en je gezondheid gerust langs bij de huisarts.
Geslachtshormonen en anticonceptie
Sommige anticonceptiemiddelen en hormoonpreparaten voor de overgang, hebben invloed op kanker. Hormoonpreparaten vergroten de kans op borstkanker naarmate ze langer worden gebruikt. De invloed van de pil is niet echt duidelijk.
Zo lijkt het de kans op borstkanker iets te verhogen, maar de kans op eierstok- en baarmoederkanker te verkleinen. Mocht je het als vrouw in de hand hebben: beschermende factoren tegen borstkanker zijn een zwangerschap op jongere leeftijd en het geven van borstvoeding.
Erfelijkheid
Soms zit de aanleg voor een ziekte in onszelf, oftewel, de genen. Dat geldt ook voor bepaalde soorten kanker. Al is het aantal kankergevallen dat te wijten is aan overerving sterk in de minderheid (5 procent).
Soorten die binnen families kunnen worden doorgegeven zijn: borstkanker, huidkanker, dikke darmkanker en eierstokkanker. Overerfbare kankersoorten openbaren zichzelf vaak eerder dan de niet-erfelijke varianten.
