Eetproblemen bij kinderen

Bij jonge kinderen zijn eetproblemen een vaak voorkomende reden om de huisarts of kinderarts te bezoeken. Vaak is het een faseprobleem dat gewoon weer overgaat. Er zijn een aantal omstandigheden waarom peuters slechte eters kunnen zijn.

Minder behoefte aan voeding

Naarmate je baby zich in het eerste jaar verder ontwikkelt, neemt de behoefte aan voeding af. Er zijn minder calorieën nodig voor de groei. In het eerste jaar verdrievoudigt een baby zijn gewicht, van ruim 3 kilogram naar ruim 10. Met andere woorden in 1 jaar een toename van 7 kilogram. Tussen de eerste en de tweede verjaardag komt er maar 2 kilogram bij.

Meer zelfstandigheid

Je peuter maakt een psychologische ontwikkeling door. Hierbij merken peuters dat ze een individu zijn. Ze willen graag dingen zelf doen, zijn snel koppig en opstandig als ze iets moeten doen waar ze geen zin in hebben. Juist bij het eten kan zich een machtsstrijd voordoen jou en je kind: jij vindt dat je kind te weinig eet, je kind vindt van niet. Zo ontstaat er makkelijk een gespannen sfeer.

Spanning aan tafel

Bij veel gezinnen met een slecht etende peuter is het eten steeds weer een reden tot spanning over en weer. In de loop van de tijd ontstaat er een patstelling waarbij ouders blijven dwingen en kinderen van hun zelfstandigheid gebruik maken om het eten te weigeren. Het gaat helemaal fout als je met geweld je kind dwingt om te eten. Je peuter gaat eten dan associëren met spanning en onveiligheid aan tafel.

Losse opvoedingsstijl

Geef je je kind vanaf heel jonge leeftijd de vrijheid om te doel wat het wil, dan is het lastig om dat later terug te draaien. Het is beter als het voor je kind vanzelfsprekend is dat het aan tafel moet zitten en dat er een duidelijk begin en eind van de maaltijd is. Zo’n structuur betekent niet dat je streng moet zijn. Wel dat er regels zijn waarbinnen toch veel mag.

Jonge peuters vinden het heerlijk om zelf te eten. Als dat betekent dat ze daarmee binnen krijgen wat ze nodig hebben, is er geen bezwaar tegen om ze hun gang te laten gaan. Hoe ouder ze worden, hoe beter het zelfstandig eten zal gaan.

Ouderfactoren

Ook ouders kunnen ervoor zorgen dat kinderen slecht gaan eten. Als je zelf ergens gespannen over bent, voelt je kind dat feilloos aan en kan het daar met verzet op reageren. Veel ouders hebben te hoge verwachtingen van het eten en zijn teleurgesteld als kinderen niet willen eten. Daarbij komt de angst van ouders dat slecht etende kinderen sneller ziek worden. Het is heel erg de vraag of dat zo is. Het omgekeerde is wel het geval. Kinderen met een ziekte zijn slechte eters. Bedenk dat het normaal is voor een peuter om wel zeven keer per jaar twee weken verkouden te zijn.

Tussendoortjes

Sommige ouders geven hun kinderen te veel tussendoortjes omdat ze bang zijn dat hun kind te weinig eet. Dit leidt ertoe dat je kind alleen nog maar tussendoortjes als maaltijd drinkt of eet. De vaste eettijden vallen weg. Het is lastig om dit patroon af te leren. Het beste is het om gewoon een tijdje geen tussendoortjes te kopen en daarmee terug te gaan naar de gewone maaltijden.

Onderzoeken bij eetproblemen bij kinderen

Als kinderen met eetproblemen bij de kinderarts komen, wordt gekeken of de klachten kunnen passen bij een bepaalde ziekte. De kinderarts kijkt naar de gewicht- en lengtetoename. Het kan al heel geruststellend zijn als je weet dat je kind niets tekort komt omdat er een prima groeilijn te zien is.

Als het gewicht en de lengte afbuigen van de normale lijn, wordt er verder onderzoek gedaan. Er zijn veel ziekten die daarbij een rol kunnen spelen. De kinderarts kan beoordelen welk onderzoek zinvol is om in te zetten. Wanneer bij het lichamelijk onderzoek niets wordt gevonden en ook aan het gewichtsbeloop niets mankeert, lijken psychologische factoren het meest waarschijnlijk te zijn.

Een diëtist kan ook de dagelijkse hoeveelheid voedsel beoordelen. Meestal blijken kinderen geen tekorten op te lopen terwijl ze volgens de ouders maar muizenhapjes eten.

Behandeling

Is er een lichamelijke oorzaak, dan is de behandeling daar op gericht. Vaak zal er geen verklaring zijn voor het slechte eetgedrag. In dat geval worden de punten zoals hierboven bij "oorzaken" staan langsgelopen. Soms wordt de diëtist ingeschakeld om het voedingspatroon te bekijken. Mogelijk eet je kind te veel tussendoor of drinkt het zo veel dat de eetlust verdwijnt.

Zit je in een tweestrijd met je peuter waarbij het eten de inzet is, dan kan een kinderpsycholoog je adviseren hoe je daar het beste mee om kunt gaan.

Hoeveel heeft een kind nodig?

De behoefte van een peuter wisselt sterk tussen kinderen onderling, maar ook per kind kan de behoefte van dag tot dag wisselen. Het hangt er ook mee samen hoeveel energie een kind op een dag verbruikt.

Een kind dat zich normaal gedraagt, niet moe of lusteloos is en goed groeit zal waarschijnlijk wel genoeg binnen krijgen. Het hoeft ook niet alle dagen precies hetzelfde te nemen. De ene keer vindt het iets lekkerder dan de andere keer. Peuters zijn vaak nogal kieskeurig met wat ze lekker vinden. Dat is ook een kwestie van volhouden bij de ouders. Maak er echter nooit een punt van als een jong kind in het begin bepaald eten niet lekker vindt.

Het is niet erg als er een paar dagen slecht wordt gegeten. Op een ander moment halen ze dat wel weer in. Vermoedelijk heeft wat minder eten niet zo heel veel effect op het ontstaan van infecties.Bij verkoudheden of andere luchtweginfecties eten kinderen ook vaak slecht. Bij chronische infecties van bijvoorbeeld het KNO-gebied kan het in enkele gevallen daarom wel voorkomen dat het gewicht een tijdje hetzelfde blijft.

Tips als je kind slecht eet

1. Maak je je echt zorgen? Bespreek dit dan met je huisarts, kinderarts of op het consultatiebureau.
2. Groeit je kind goed, gaat het goed met je kind en heeft het geen ziektes, dan spelen medische redenen waarschijnlijk geen rol.
3. Houd vaste tijden aan voor de hoofdmaaltijden en tussendoortjes. Laat je kind zo veel eten als het wil. Heb je het idee dat je kind niet genoeg heeft gegeten, ‘beloon’ dit gedrag dan niet met nog een lekker toetje omdat je bang bent dat je kind niet genoeg binnen heeft gekregen.
4. Maak geen halve maaltijden van tussendoortjes, want dan eten ze niets bij de hoofdmaaltijd.
5. Houd de sfeer aan tafel gezellig. Dwing niet, dat leidt alleen maar tot een vervelende stemming. Peuters en pubers lijken hierin op elkaar: ze eten vaak slecht en laten zich niet makkelijk sturen.  
6. Geef kleine porties waarvan de kans dat ze die opeten groter is.
7. Varieer tussen is verschillende smaken en voedingsmiddelen. Het komt veel voor dat jonge kinderen iets niet meteen lusten. Maak daar dan geen punt van maar bied het de volgende keer gewoon weer aan, eventueel in een andere vorm.
8. Als jonge kinderen moe zijn eten ze vaak slechter. Probeer wat vroeger te eten.
9. Geef niet te veel drinken bij het eten. Vooral melkproducten nemen de eetlust weg.
10. Geef zelf het goede voorbeeld. Wees zelf positief over het eten en straal dat uit. Leg er niet de nadruk op dat je zelf bepaalde dingen niet lekker vindt, dat neemt je kind over.
11. Betrek je kind bij het eten: doe samen boodschappen of laat je kind helpen met koken.

Dit artikel is goedgekeurd door Dr. J.M. de Bont, kinderarts-kinderneuroloog in UMC Utrecht.

Laatst herzien op 11 september 2018