Onderzoekers van het Universitair Medisch Centrum Groningen hebben een nieuwe bestralingstechniek ontdekt voor patiënten met een tumor in het hoofdhalsgebied waarmee een veelvoorkomende bijwerking, een droge mond, kan worden voorkomen.
Met de nieuwe techniek worden de stamcellen van de speekselklier vermeden, zo schrijven onderzoekers Peter van Luijk en Robert Coppes in een artikel dat donderdag in Science Translational Medicine is verschenen. Met het onderzoek kan de kwaliteit van leven van patiënten verbeteren.
In Nederland komen er jaarlijks zo’n 2500 patiënten met een tumor in het hoofdhalsgebied bij. Een groot deel van hen wordt bestraald. Bij 40 procent van de patiënten functioneren daarna de speekselklieren niet meer goed. Daardoor hebben ze altijd last van een droge mond. Door de droge mond is spreken en gewoon eten bijna niet mogelijk en kan er ernstig tandbederf optreden. Het voorkomen van deze bijwerking van bestraling kan de kwaliteit van leven sterk verbeteren.
Gevoelig gebied
'Met nieuwe bestralingstechnieken, zoals protonentherapie, kunnen we preciezer bestralen en zelfs een gedeelte van een orgaan bestralen. Daarom wilden we uitzoeken welk gedeelte we wel en niet moeten bestralen,‘ legt Coppes uit. 'We vonden een heel gevoelig gebiedje in de speekselklier: als je dat bestraalt, is er veel meer schade aan de speekselklier dan bij bestraling van andere plekken.'
Stamceltherapie
Parallel met dit onderzoek was de groep ook bezig met stamcelonderzoek. 'We proberen een stamceltherapie te ontwikkelen, zodat stamcellen de schade aan de klier na bestraling kunnen herstellen.' Tot hun grote verrassing bleken die stamcellen precies in het deel van de speekselklier te zitten dat zo gevoelig is voor bestraling. Dat gebiedje vonden ze in muizen, ratten en mensen. Vervolgens bestudeerde Van Luijk CT-scans van patiënten die gebruikt zijn om de bestraling te plannen. Het bleek dat bestraling van het gebied waar de stamcellen zitten, de kans op het krijgen van een droge mond vergrootte.
Nieuw behandelplan
Op basis van deze resultaten ontwikkelde Van Luijk een plan om zo te bestralen dat het gevoelige plekje van de speekselklier zoveel mogelijk ontzien wordt. Inmiddels is een dubbelblind gerandomiseerd onderzoek onder patiënten gestart, waarbij deze manier van bestralen wordt vergeleken met de traditionele manier. 'We hopen dat deze methode standaard wordt opgenomen in het behandelplan om het gevoelige gebiedje in de speekselklier te ontwijken. Dat is weliswaar niet altijd mogelijk, maar het aantal patiënten dat een droge mond krijgt kan wel afnemen. Wellicht kan dit in de toekomst nog beter met protonentherapie.'
- UMCG
