Zelfs na hun vaccinatie zijn honderdduizenden mensen in Nederland bij wie het afweersysteem niet goed werkt, niet tot nauwelijks beschermd tegen SARS-CoV-2. Een deel van deze grote groep produceert te weinig antistoffen en afweercellen, een ander deel maakt ze überhaupt niet aan. Bij andere vaccinaties ervaren de patiënten vergelijkbare problemen.
De mensen die niet goed reageren op de vaccins zijn patiënten die bijvoorbeeld afweeronderdrukkende medicijnen slikken, (bloed)kankerpatiënten, transplantatiepatiënten en mensen met aangeboren afwijkingen van het immuunsysteem. Ook mensen met HIV en mensen met het syndroom van Down lopen risico. Naar schatting gaat het hierbij om ruim vijfhonderdduizend mensen in Nederland.
Resultaten van vier studies bekend
Sinds begin dit jaar lopen in Nederland acht studies naar verschillende subgroepen patiënten die kampen met verminderde afweer. Omdat mensen met immuunproblemen niet meededen aan de grote vaccinstudies, was tot nu toe onbekend hoe groot de groep is die niet of slecht op coronavaccins reageert. In een webinar georganiseerd door ZonMw, de belangrijkste financier van medisch-wetenschappelijk onderzoek, werden de eerste resultaten van vier studies bekendgemaakt. Die zijn nog niet gepubliceerd of beoordeeld door vakgenoten. De studies worden in nauwe samenwerking tussen de Nederlandse UMC's uitgevoerd.
Longtransplantatie en donornier
Patiënten die een longtransplantatie hebben ondergaan, blijken slecht beschermd. Van de ruim honderd onderzochte patiënten met een donorlong bleek 30 procent zeer weinig en zelfs 60 procent helemaal geen antistoffen aan te maken. Het coronavirus verloopt bij die groep veel ernstiger: van de 47 patiënten met een donorlong die het afgelopen anderhalf jaar het coronavirus opliepen, overleden er zeven en belandden er negen op de IC – wat veel meer is dan gemiddeld.
Ook patiënten met een donornier blijken slecht af te zijn. Van de driehonderd onderzochte patiënten reageerde maar liefst 63 procent niet of nauwelijks na twee vaccinaties.
Toch ook baat bij vaccins
Toch zijn er ook patiënten waarbij de vaccinaties beter werken dan verwacht werd. Patiënten met bepaalde aangeboren stoornissen van het immuunsysteem en dialysepatiënten maken bijvoorbeeld ongeveer even veel antistoffen aan als mensen die geen afweerproblemen hebben. Zo’n 99 procent van de nierpatiënten die dialyse nodig hebben, bleek na twee vaccinaties beschermd.
Onderzoek onder 850 patiënten met zeventien verschillende bloedziekten wijst uit dat sommigen toch genoeg antistoffen aanmaken. Dat geldt bijvoorbeeld voor een groot deel van de patiënten met sikkelcelziekte, voor patiënten met leukemie die een chemo hebben ondergaan en voor veel patiënten die een stamceltransplantatie hebben gehad.
Mensen met lymfeklierkanker bleken daarentegen weer minder beschermd. Dat geldt ook voor de vierde onderzochte groep: de patiënten met een aangeboren immuunstoornis.
Derde of vierde prik
Volgens de onderzoekers kan een deel van de mensen met afweerproblemen baat hebben bij een derde of zelfs vierde prik. Voor een andere groep patiënten zullen naar verwachting ook extra prikken geen bescherming bieden. Hier wordt verder onderzoek naar gedaan.
- NOS
