Experts aan het woord
"Ik heb zo'n last van stress. Al die ellende zoals de crisis, behoud ik mijn baan ja of nee. Ik kan het maar niet van me afzetten. Wat moet ik doen?" Psycholoog Steven de Nie, ervaringdeskudige Gert Otter en stresscounselor Gert de Gooijer weten raad.
Steven de Nie, psycholoog
"Hooggenoteerd als stressvolle gebeurtenissen zijn het verlies van een dierbare, scheiden en verhuizen. En zo zijn er nog meer dingen waar je behoorlijk stress van kunt krijgen. Realiseer je wel dat een paar dagen 'depri' zijn echt iets anders is dan depressief zijn en een burn-out weer iets anders dan je ergens druk over maken."
"Stress is een overlevingsreactie van het lichaam. Je spieren zijn gespannen, je bent paraat en klaar voor een van de drie acties: vluchten, vechten of bevriezen. Dat is in sommige situaties van levensbelang. Het is heel handig als je lichaam met 'vluchten' reageert wanneer er een auto op je afkomt, maar in het dagelijks leven is zo'n verhoogde paraatheid meestal niet nodig. Als deze te lang aanhoudt, kan stress tot een burn-out leiden. Dan ben je aan het overleven in plaats van leven. Kom je in een stressvolle situatie terecht, kijk dan naar de realiteit. Raak je je baan kwijt, dan is dat zeer stressvol, maar je kunt er ook iets mee doen en nieuwe mogelijkheden zoeken. Kom uit de slachtofferrol."
"Ik zie in mijn praktijk mensen die merken dat ze in verschillende situaties toch altijd op dezelfde manier reageren. Ze worden boos of angstig en kunnen daardoor die situaties niet aan. Vaak zijn het reacties die in het verleden ontstaan zijn. Daar kun je niet omheen, het verleden heeft je immers gevormd. Wanneer je hier inzicht in krijgt en leert anders te reageren, kun je die patronen doorbreken en krijg je weer grip op situaties."
"In de therapie leer ik mensen technieken om anders met gevoelens van stress om te gaan. Met ontspanningsoefeningen en Emotional Freedom Techniques (EFT) kun je een heel eind komen. Uiteraard is het voorkomen van een burn-out altijd beter. Dus heb je last van lichte stressverschijnselen, begin dan eens met het inbouwen van rust en neem genoeg tijd voor jezelf. En met rust bedoel ik ook echt rust. Zet je gedachten op een ander spoor, kijk eens naar een komedie."
"Maak je je voornamelijk druk om dingen van buitenaf? Bedenk dan dat je daar vaak niets aan kunt veranderen. Steek daar minder energie in en kijk meer naar wat er in je eigen leven wel goed gaat of waar je wel iets aan zou kunnen doen. Probeer daar je balans in te vinden."
Gert Otter, ervaringsdeskundige
"Het antwoord op de vraag 'hoe krijg ik minder stress' kan heel erg complex zijn. Het is gemakkelijk om te zeggen dat je dingen moet accepteren en loslaten, maar wanneer je al in een bepaalde neerwaartse stress-spiraal zit, is dat niet zo eenvoudig. Mensen hebben het druk, doen van alles om maar mee te draaien in de maatschappij. Iedereen wil toch voldoen aan het ideaalbeeld van iemand die alles aankan? Maar dat is een taak die we onszelf opleggen."
"Wanneer dingen dan wat minder gaan, het allemaal wat moeilijker en lastiger wordt, situaties vervelend worden, dan begint het denk- en piekerproces. En daar kom je op een gegeven moment ook niet meer uit. Dan moet je een keuze maken om je gedrag te veranderen en daar energie insteken. Want echt, anders leren denken is de enige oplossing om uit die negatieve spiraal te komen."
"Maar hoe doe je dat? Zelf heb ik ook een burn-out gehad en het is mijn persoonlijke ervaring dat mindfulness een zeer effectieve methode is om anders met dingen om te leren gaan. Je leert meer leven in het hier en nu. Je gaat terug naar je basis en realiseert je weer waar je je geluk uit kunt halen. Natuurlijk verandert die moeilijke baan, dat dreigende ontslag of die vervelende relatie niet, maar omdat je uit je slachtofferrol komt, kun je er anders mee omgaan. En daardoor kun je dingen veranderen."
"Denk nou niet dat mindfulness iets nieuws en zweverigs is. Integendeel! Het is gebaseerd op een eeuwenoude methodiek die bewezen succesvol is. Je kunt er trainingen voor volgen, en er zijn ook prima boeken te koop die uitleggen hoe je ermee aan de slag kunt. Ik ben geen coach, maar geef workshops en lezingen, vaak ook bij bedrijven en organisaties die stress- en burn-outklachten bij hun medewerkers willen voorkomen. En tijdens die workshops kan ik het niet genoeg herhalen: leef in het hier en nu. Het klinkt zo gemakkelijk, maar ik weet uit ervaring dat je, als je er echt mee aan de slag gaat, binnen twee tot drie maanden die klik in je geest kunt maken. Ik heb geleerd te denken vanuit mijn gevoel en niet vanuit mijn denken te voelen."
Gert de Gooijer, stresscounselor
"Ik denk dat we tegenwoordig het woord stress nogal snel gebruiken. Iemand die het een beetje druk heeft roept al gauw: ik heb stress! Zoals 'een beetje down zijn' al snel een depressie wordt genoemd. Stress is een ziekte. Alleen is dat veel moeilijker zichtbaar dan bijvoorbeeld een gebroken been."
"Overigens zijn stress en burn-out ook weer twee verschillende dingen! Je krijgt stress wanneer je langdurig verkeerd hebt gereageerd op prikkels en zonder op tijd te ontspannen. In de medische wereld wordt vaak gezegd dat je maar even een weekje vrij moet nemen en dat het dan allemaal weer goed is. Langdurig stress leidt tot een burn-out en geloof me, daar ben je echt een jaartje mee zoet. Voorkom dus dat je stressgevoelens stress worden. Herken de symptomen en wees eerlijk. Wanneer het allemaal niet meer zo lekker loopt, vraag dan aan jezelf wat je ambities zijn en wat je ervoor terug krijgt."
"We gaan zo vaak uit van de 'maakbare' wereld, waarin je alles in eigen hand hebt, maar dat legt een hoge druk op mensen. Altijd maar voldoen aan de verwachtingen van de ander, en vooral ook die van jezelf. Het is erg moeilijk om te accepteren dat je jezelf overvraagt. En je hebt niet altijd een keuze, want sommige dingen gebeuren gewoon. Maar je kunt wel kiezen voor de manier waarop je er op reageert. Acceptatie kost minder energie dan vechten tegen de bierkaai, al is een wijze keuze tussen accepteren en vechten niet altijd gemakkelijk."
"Ik heb me gespecialiseerd in het behandelen van mensen met stress en stressgerelateerde klachten en uit hun verhalen blijkt steeds weer dat het vreselijk moeilijk is om zelf bewust te zien wanneer het minder goed met je gaat. We denken immers dat we stoer moeten zijn. Maar je lichaam liegt niet: je krijgt pijntjes, je energie zakt in elkaar en je krijgt allerlei andere klachten. Dat verhoogt het stressgevoel nog meer. Erken dat er iets aan de hand is. Realiseer je dat je lichaam, gedrag, gevoelens en gedachten met je op de loop gaan en zoek hulp."
