De lichamelijke reactie op stress

Stress is de reactie van het lichaam op een bedreigende situatie. Of iets stressvol is hangt af van hoe iemand een situatie inschat en van de middelen waar over iemand beschikt om met de situatie om te gaan. Voor de een is presenteren voor 100 man een hobby, terwijl een ander er nachtenlang van wakker kan liggen. [ITEMADVERTORIAL]

Zodra er sprake is van een stressvolle situatie zorgen onze hersenen ervoor dat er twee systemen in werking worden gesteld. Allereerst wordt het lichaam in een staat van paraatheid gebracht door het sympatische zenuwstelsel. De hormonen adrenaline en noradrenaline komen vrij en het lichaam is klaar voor de 'vecht- of vluchtreactie', hierdoor:

• gaat de bloeddruk omhoog
• stijgt de hartslag
• stroomt er zuurstofrijk bloed naar de spieren, het hart en de hersenen (en minder naar de andere organen)
• spannen de spieren zich aan
• verwijden de longblaasjes zich en wordt de ademhaling sneller
• trekt het bloed weg uit het gezicht
• gaat de spijsvertering op een laag pitje (vlinders in de buik)
• breekt het zweet je uit

Kortom het lichaam is klaar voor actie. Het systeem is zo afgesteld dat het liever te vaak afgaat dan te weinig. Het is beter om ons negen van de tien keer onnodig gestrest te maken, dan dat het lichaam een keer laks reageert.

Stresshormoon

Na enkele minuten geeft de hypofyse de bijnieren de opdracht om cortisol te gaan produceren. Dit is het tweede systeem dat in werking wordt gesteld. Cortisol is beter bekend als het stresshormoon en heeft daardoor een slechte naam. Toch speelt het hormoon een belangrijke rol in de stressreactie. Het laat bijvoorbeeld de bloedsuikerspiegel stijgen en zorgt ervoor dat de stofwisseling wat harder werkt. Daardoor komt er meer energie vrij om met de stress situatie om te gaan.

Gezond

Stress is een hele natuurlijke, en ook gezonde reactie van het lichaam. Iedereen krijgt dagelijks wel te maken met een vorm van stress. Op het werk helpt gezonde stress je om goed te presteren. Het maakt je alert, geconcentreerd en efficiënt. Ook met de spanning die je voelt tijdens een sportwedstrijd of als je een auto-ongeluk net weet te voorkomen is niets mis.

De stressreactie van lichaam zorgt ervoor dat we in noodsituaties goed kunnen handelen, maar deze reactie beperkt zich tegenwoordig niet meer tot het voorkomen dat je onder een bus komt of wordt opgegeten door een leeuw. We reageren nu ook meer op bedreigingen van psychische aard. En als dat ook tijdelijke stress zou zijn, is dat helemaal niet erg. Maar meestal is deze stress langdurig van aard.

Ongezond

Wanneer stress langdurig aanwezig is of wanneer het lichaam te heftig reageert op een stressvolle situatie kan dit leiden tot problemen. Als de stress lang duurt, is er meer tijd nodig om te herstellen. Ditzelfde geldt voor hevige reacties. Bij veel momenten van stress heeft het lichaam te weinig tijd voor het herstel, waardoor de stress opstapelt. Dan is er sprake van ongezonde stress, waardoor allerlei klachten kunnen ontstaan.

Van lichamelijke klachten als een verhoogde bloeddruk, hoofdpijn en slapeloosheid tot psychische klachten als prikkelbaarheid, depressiviteit en besluiteloosheid. Bij ongezonde stress ontstaat vaak ook ander gedrag. Sommige mensen vluchten in eten, sigaretten of drank. Anderen gaan meer praten, worden cynisch of krijgen last van concentratieproblemen. Stressklachten zijn vaak in eerste instantie waarschuwingssignalen: voorbodes van bijvoorbeeld een burn-out.