Ontlasting: wat zegt de geur?

Mensen kunnen tot wel 850 gram per keer poepen. Deze ontlasting bevat onverteerbare voedselresten en vooral bacteriën (ongeveer de helft van het gewicht van je ontlasting), afgeschilferde darmwandcellen (tot 10 gram per dag) en enkele stoffen die door het lichaam in de darm worden afgescheiden, zoals galkleurstoffen. Zonder die kleurstoffen zou je ontlasting de lichte, grijze kleur van stopverf hebben.

Niet alleen de kleur en consistentie van de ontlasting is bij iedereen anders, de geur verschilt ook van persoon tot persoon. Normale poep ruikt niet lekker, maar stinkt ook niet echt. Er zijn echter bepaalde aandoeningen waarvan de ontlasting sterker gaat ruiken.

Gasvorming

De geur van je ontlasting (en van je winden) is een goede indicatie of je spijsvertering goed verloopt. De geur van rotte eieren kan bijvoorbeeld betekenen dat er iets aan de hand is met de eiwitstofwisseling. Door rottingsprocessen komen gassen vrij. Deze bevatten zwavel en stikstof en dat veroorzaakt de geur. Zurig ruikende poep komt door gisting en is een indicatie dat je lichaam wat moeite heeft met de vertering van koolhydraten. Wanneer iemand veel (dierlijke) eiwitten eet zoals vlees geeft dit een sterkere geur aan de ontlasting dan wanneer iemand overwegend plantaardige voeding eet.

Oorzaken

Is de geur écht weerzinwekkend? Dan is er meestal meer aan de hand. Het zijn vaak parasieten of bacteriën in de ontlasting die voor de stank zorgen. Deze lucht is erger als er veel vet of bloed in de ontlasting zit. Ook kan de ontlasting een hele indringende geur krijgen door bepaalde medicijnen, of als het te lang in de dikke darm is blijven hangen.

Malabsorptie van voedingsstoffen

Een slechte opname van voedingsstoffen is daarnaast een van de meest voorkomende oorzaken van stinkende ontlasting. Deze malabsorptie kan komen door een maag-darminfectie, maar er kunnen ook andere oorzaken zijn:

• Coeliakie: hierbij tasten gluten de darmbekleding aan, waardoor er niet genoeg voedingsstoffen kunnen worden opgenomen.
• (Ontstekings)ziekten van de darm; denk aan colitis ulcerosa, de ziekte van Crohn maar ook aan het prikkelbare darm syndroom (PDS).
• Overgevoeligheid voor koolhydraten, zuivel, eiwitten of andere voedingsmiddelen.

Bij malabsorptie is sprake van een stinkende, waterige ontlasting (diarree). Ook eventuele winden stinken dan enorm. Het eten van 'verkeerde' voedingsmiddelen verergert het probleem.

Gastro-enteritis

Zoals gezegd kunnen ook maag-darminfecties stinkende poep tot gevolg hebben. Gastro-enteritis, oftewel buikgriep, is misschien wel de bekendste. Dit is een acute ontsteking van de maag-en darmwand. Het begint meestal plotseling en veroorzaakt symptomen zoals overgeven, buikkrampen, diarree en koorts. Gastro-enteritis komt over het algemeen door een infectie met een virus, bacterie of parasiet. Bacteriën kunnen worden overgedragen tussen mensen via ontlasting of braaksel. Een bacteriële infectie kan ook worden opgelopen door besmet voedsel of water. Bekende bacteriën zijn salmonella, E.coli, shigella en campylobacter.

Virusinfectie

Een virusinfectie komt meestal voor in de vorm van epidemieën, vooral in de winter, en is zeer besmettelijk. Ook deze wordt onder andere via ontlasting en braaksel overgebracht. Bekende virussen zijn: norovirus, rotavirus en adenovirus.

Antibiotica

Daarnaast kunnen bepaalde geneesmiddelen en voedingssupplementen maag-darmproblemen en stinkende poep veroorzaken. Verder komt sterk geurende ontlasting voor na een antibioticakuur, waarbij het aanhoudt tot de normale darmflora is hersteld. Andere veroorzakers van stinkende ontlasting zijn een chronische ontsteking van de alvleesklier (pancreas), taaislijmsziekte (cystic fibrosis) en het short bowel syndroom (kortedarmsyndroom). Ook sommige kankersoorten hebben stinkende ontlasting tot gevolg.

Wanneer naar de dokter?

Zeker wanneer stinkende ontlasting gepaard gaat met diarree, een opgeblazen gevoel of winderigheid en dit langere tijd aanhoudt, is het verstandig een arts te raadplegen. Doe dit ook bij aanhoudende darmkrampen, overgeven en koorts of buikpijn. Verder zijn bloed in de ontlasting, zwarte ontlasting (zonder duidelijke oorzaak), ontkleurde ontlasting, plotseling gewichtsverlies of rillingen redenen om een arts op te zoeken.

De dokter zal vragen naar je ontlastingspatroon. Waarschijnlijk moet je een ontlastingsmonster afstaan, zodat deze gecontroleerd kan worden op bacteriële infecties, virusinfecties en parasieten. Soms wordt er ook bloedonderzoek gedaan.

Voorkomen van stinkende ontlasting

Bij overgevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen is het nodig je eetpatroon aan te passen. Daarnaast is het belangrijk om maag-darminfecties te voorkomen door op de juiste manier met eten om te gaan. Zorg dat vlees goed doorbakken is en kijk uit bij het gebruiken van rauwe eieren in recepten. Snijd groenten en rauw vlees op verschillende snijplanken en was je handen na het bereiden van rauw vlees en – uiteraard – na iedere toiletgang.

Tips

Stinkt je ontlasting en heb je het idee dat dit door je voeding komt? Dan kun je een paar dingen proberen om de ontlasting weer te normaliseren.

• Probeer zuivel (tijdelijk) te mijden. Als de geur met twee of drie dagen niet minder is, dan kun je weer zuivelproducten eten.
• Probeer vet of gefrituurd eten te mijden.
• Eet meer artisjokken. Artisjok heeft een gunstig effect op de darmwerking en bevat veel vezels die de spijsvertering ondersteunen.
• Vermijd dranken met koolzuur, zoals frisdrank en bier. Als dit met drie dagen geen effect heeft, kun je het weer drinken.