Podcast Buikbelang met onderzoeker Laura Steenbergen
Vlinders in je buik als je verliefd bent, of last van je darmen als je zenuwachtig bent: onze darmen en hersenen zijn nauw met elkaar verbonden door middel van de hersen-darm-as. Psycholoog en wetenschapper Laura Steenbergen doet onderzoek naar deze innige samenwerking tussen darmen en brein. Zo heeft ze bijvoorbeeld ontdekt dat probiotica kunnen helpen om minder te piekeren.
De bacteriën in de darm maken allerlei stofjes aan, die als boodschappen worden verzonden richting in het brein. Ook worden er veel signalen verzonden via de Nervus Vagus, de zenuwbaan die de darmen en het brein rechtstreeks met elkaar verbindt. Dankzij die stofjes en signalen, die 24 uur per dag doorgaan, weten de hersenen continu hoe het ervoor staat in de darmen. En andersom: want er gaan ook veel signalen van brein naar darm.
Lees ook: gratis magazine Darm & Brein
‘Alle ziekten ontstaan in de darmen’
Steenbergen vertelt: "Die innige relatie verklaart ook dat er zoveel samenhang is tussen darmproblemen en psychische problemen. Mensen met het prikkelbaredarmsyndroom hebben bijvoorbeeld vaker een depressieve stoornis of een angststoornis. En mensen met autisme hebben vaak problemen met de spijsvertering en stoelgang. De Griekse wijsgeer Aristoteles zei het al: ‘Alle ziekten ontstaan in de darmen'. En waarom zouden dat niet ook psychische ziekten zijn? Het maakte dat ik, als psycholoog, onderzoek ging doen naar de darmen en het darmmicrobioom. Daardoor word ik wel een beetje gek aangekeken door collega's, want er zijn niet veel psychologen die zich met de darmen bezighouden. Toch is het logisch. De darmen worden immers ook wel het tweede brein genoemd, omdat er zoveel zenuwcellen aanwezig zijn."
Piekeren en het microbioom
Steenbergen is een onderzoeker die graag wil inzetten op verbetering en preventie van psychische problemen: "Mensen helpen en ziektes voorkomen, dat is mijn streven. Daarom doe ik graag interventie-onderzoek, waarbij ik wetenschappelijke experimenten doe. Zo heb ik bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar piekeren en het microbioom. Mensen die veel piekeren zijn vaak gevoeliger voor het ontwikkelen van een depressieve stoornis. Ik heb proefpersonen vier weken lang probiotica gegeven, dat zijn levende bacteriën. Wat bleek? Deze mensen gingen minder vaak piekeren. Dit effect is inmiddels al vaker gevonden, ook door andere onderzoekers. Het is natuurlijk interessant: blijkbaar kan het darmmicrobioom direct het piekeren beïnvloeden."
Probiotica als voetbalcoach
Hoe kan probiotica nu effect hebben op de darm-brein-as? Steenbergen vergelijkt het met een voetbalelftal dat een nieuwe coach krijgt: “De probiotica fungeren dan als de nieuwe coach. Aan het elftal, dus de andere bacteriën in de darm, verandert in principe niets. Maar de coach kan er wel voor zorgen dat de spelers beter samenwerken, of bijvoorbeeld de nadruk meer leggen op defensie. Zo werkt het ook in de darmen als je probiotica gebruikt. Als je stop met de probiotica, dan haal je dus de coach weg. Soms zullen sommige spelers dan ook zonder de coach beter blijven werken. Maar vaak zal het effect dan ook weer verdwijnen."
Antibiotica en het brein
Steenbergen heeft ook onderzocht wat het effect van antibiotica is op het brein. "Ik keek naar mensen die in de afgelopen drie maanden antibiotica hadden gebruikt. Het bleek dat zij langer en sterker reageerden op negatieve prikkels. Het is natuurlijk bekend dat antibiotica veel effect hebben op het microbioom. Ik denk dat artsen daarom alert moeten zijn op mentale problemen bij mensen die antibiotica gebruiken. Soms wordt dat ook al vermeld op de bijsluiter. Ik onderzoek nu wat het mechanisme is, en hoe we dit effect kunnen bijsturen."
Lees ook: De basis van het darmmicrobioom
Psychische stoornis in je buik
Darmklachten en psychische problemen gaan dus vaak hand in hand. Steenbergen: "Ik zeg daarom: een depressieve stoornis of andere mentale stoornis zit dus niet alleen 'tussen je oren', maar ook in je buik. We zouden daar echt veel meer alert op moeten zijn, zowel artsen als psychologen en psychiaters. Ik zou willen dat een MDL-arts zou vragen: hoe zit het met uw stemming? En dat een psycholoog vraagt hoe het met de stoelgang gaat. Zover is het helaas nog lang niet. Maar het zou al heel erg helpen als patiënten zélf bewust worden van deze relatie. Ik krijg ontzettend veel mails van mensen die eindelijk het verband zien tussen hun darmklachten en hun psychische problemen, of andersom."
Dit kun je zelf doen
Heb je last van darmklachten? Wees je dan wat meer bewust van je psyche. Hoe voel je je, wat is je stemming? Een dagboekje kan daarbij helpen. Bewust ontspannen, mindfulness of bijvoorbeeld het bijhouden van een dankbaarheidsdagboek, kan je stemming en stressniveau verbeteren. En dat kan dan weer helpen om je darmen beter te laten functioneren. "Zo blijkt uit onderzoek dat mindfulness goed werkt voor mensen met het prikkelbaredarmsyndroom", vertelt Steenbergen. Heb je juist last van psychische problemen? Let dan ook eens op je stoelgang. Hoe vaak ga je naar het toilet, heb je regelmatig buikpijn, hoe ziet je ontlasting eruit? Eet je genoeg vezels, drink je voldoende? “Als je je stoelgang verbetert, zal dat een gunstig effect hebben op je darmmicrobioom." zegt Steenbergen.
|
