Het darmmicrobioom: de basis

Van mond tot kont: in het hele maagdarmkanaal komen bacteriën en andere micro-organismen voor. Maar de meeste vind je in de dikke darm, waarin de spijsvertering ten einde loopt. Claassen vertelt: "Het darmmicrobioom is heel gevarieerd, er komen bijvoorbeeld wel 600 tot 700 verschillende stammen aan bacteriën voor. Bij de geboorte zijn er nog nauwelijks bacteriën in je lichaam aanwezig, maar bij het opgroeien ontstaat een hoogstpersoonlijk darmmicrobioom, dat voor ieder verschillend is. Net zoals een vingerafdruk voor iedereen verschillend is. In totaal weegt het microbioom samen wel anderhalve kilo. Hoe gevarieerder het microbioom, hoe gunstiger dit meestal is voor de gezondheid. Bij het ouder worden neemt de variatie wat af, en dat is jammer, omdat dan met name de goede bacteriën afnemen."  

Het darmmicrobioom heeft vele functies

Het darmmicrobioom vervult vele functies in ons lichaam, zegt Claassen. “De bacteriën maken bijvoorbeeld vitamines aan, dat is een bekend voorbeeld. Minder bekend is dat ze boterzuur maken, een energiebron voor de dikke darm. Dankzij boterzuur kan de dikke darm bewegen en verloopt daardoor het laatste deel van de spijsvertering en de ontlasting goed. Verder worden er talloze andere stoffen gemaakt, bijvoorbeeld om schimmels en parasieten uit te schakelen.” Die ‘fabriek’ in je dikke darm is niet de enige functie van het microbioom. Claassen vertelt: “Het grootste deel van onze afweer bevindt zich in de darmen. Best logisch, want elke maaltijd weer moet het lichaam beslissen of het eten veilig is en of er ziekteverwekkers in voorkomen. Daarbij helpt het microbioom. In het herkennen van ziekteverwekkers, maar ook door de aanwezigheid van de goede bacteriën. Vergelijk het maar met een bus vol oude mensen, waarin bij de bushalte twee voetbalhooligans instappen. Die hooligans zullen dan weinig schade aanbrengen aan de bus, maar in een bus waarin vijftig hooligans zitten, zal veel meer schade ontstaan. Zo werkt het precies in de darmen: de goede bacteriën (de oude mensen in de bus) beschermen de darmen tegen ziekteverwekkers (de hooligans), simpel door hun aanwezigheid.” 

Je kunt een leaky gut voorkomen en verhelpen door heel goed voor je microbioom te zorgen

Lekkende darm 

Als je niet goed voor je darmen en je microbioom zorgt, kan er een zogenoemde 'leaky gut' of lekkende darm ontstaan, zegt Claassen. "Dat gebeurt bijvoorbeeld bij ziekte, stress of ongezond leven. Stel je dat niet voor als een scheur in je darm, maar als microscopisch kleine beschadigingen. De darmwand wordt dan een soort zeef. Daardoor kan bloed in de darmen lekken, maar er kunnen ook bacteriën uit de darm ook in het lichaam terecht komen." Je kunt een leaky gut voorkomen en verhelpen door heel goed voor je microbioom te zorgen. En wat is het belangrijkste dat je voor een gezond microbioom kunt doen? “Suiker minderen”, zegt Claassen vastberaden. “Want juist de slechte bacteriën in onze darmen zijn dol op suiker als energiebron. Niet alleen de duidelijke zichtbare suikers zoals in snoep, koek en frisdrank. Maar ook de verborgen suikers in tal van producten. Dat is echt de grootste winst die je kunt maken voor je microbioom. En verder: gezond eten, met een hoofdrol voor groenten, want daarin zitten vezels waar juist de goede bacteriën van houden. Dat geldt met name voor groenten als witlof, ui, prei en asperges.” 

Gezonde darm, voor lichaam en geest  

Er zijn steeds meer aandoeningen waarvoor een relatie wordt gevonden met het microbioom. Niet alleen lichamelijk, maar ook mentaal. Want tussen het microbioom en de hersenen gaan voortdurend signalen heen en weer. Eric Claassen: “Er komt steeds meer onderzoek naar deze darm-hersen-as. Veel is nog niet bekend, maar het is duidelijk dat het microbioom van grote invloed is op onze gezondheid.” Claassen ziet dat als een kans: “Heb je nou vaak buikpijn, of een moeizame stoelgang, of voel je je somber? Ga eens experimenteren met je voeding. Minder suiker, meer goede vezels. Hou je klachten bij in een klachtendagboekje en kijk of je effect kunt zien. Want dat is het interessante van het microbioom: je kunt het goed sturen en daardoor snel het effect zien. Probeer het en check wat er gebeurt als je anders gaat eten. Ik doe dat zelf ook!”