Zo verzet je je biologische klok
Niets zo vreemd als het biologische ritme van de mens. Waar uitgesproken ochtendmensen tijdens hun vakantie al om zeven uur aan het ontbijt zitten, draaien avondmensen zich nog even om. Een kantoorbaan van acht tot vijf is voor de laatste groep een hel, want ze zien hun bed vaak niet voor het ochtendgloren. Maar wat als het niet anders kan? Kun je je biologische klok ook verzetten?
Onze biologische klok wordt mede gestuurd door signalen uit onze omgeving. Zo worden we slaperig wanneer het donkerder wordt en worden we wakker van de eerste zonnestralen. Wil je dus een ‘normaal’ dag- en nachtritme dan is het aan te raden, om de gordijnen of rolluiken in je slaapkamer niet volledig te sluiten. Een gat in de dag slapen, wordt voor avondmensen dan een stuk lastiger.
Lastig
Dat het wijzigen van je ritme niet zonder slag of stoot gaat, merk je al tijdens een reisje naar een andere tijdzone. Vlieg je naar Japan, waar het tijdens de wintertijd acht uur later is dan in Nederland, dan merk je dat je er een aantal dagen flink last van hebt. Vermoeidheid, niet kunnen slapen en slecht functioneren zijn duidelijke kenmerken van een jetlag.
Mensen die in ploegendienst werken, hebben ook last van een verschoven leefpatroon. Met name de avond- en nachtdiensten zijn erg lastig. Juist op het moment dat je eigenlijk moe begint te worden, moet jij aan de slag. En slapen overdag is al helemaal geen pretje. Niet alleen door het licht - dat kun je tegenhouden met goede gordijnen of rolluiken - maar met name door het geluid. Maak in ieder geval afspraken met je familie om verstoring overdag te verminderen. Daarnaast kun je door goed op eten en drinken te letten ook beter wennen aan de situatie.
Routine
Als je je biologische klok wil aanpassen, is het goed om een routine te maken van het moment dat je opstaat en weer naar bed gaat. Natuurlijk zal je biologische klok in het begin tegensputteren als de wekker vroeg gaat, maar na een tijdje gaat dat steeds makkelijker. Gebruik je hierbij een vast ochtendritueel, zoals een lekkere warme douche of een ontbijt samen met je partner dan zal het je nog beter af gaan.
Het voordeel van ‘s ochtends aan de slag gaan, is dat de geestelijke en fysieke alertheid ‘s ochtends het grootst is. ‘s Middags zakt de concentratie in en kun je het beste zoveel mogelijk routinematige klusjes doen.
Voeding speelt ook een rol bij het creëren van een vaststaand patroon. Wat je het beste kunt eten, voel je zelf het beste. Maar laat op de avond voor een zware maaltijd kiezen stimuleert over het algemeen niet om een uurtje later naar bed te gaan. Dan wil je de energie die je net tot je hebt genomen juist verbranden. Let daarnaast ook op met koffie, cola en andere cafeïnehoudende drankjes. Als je deze overdag te veel drinkt, kun je er ‘s avonds nog steeds heel erg wakker door zijn.
Aanpassen
Lukt het je niet om je ritme aan te passen, dan kun je een tijdje bijhouden op welke momenten je optimaal functioneert en wanneer het wat minder gaat. Je kunt hier rekening mee houden bij het maken van een dagplanning. Op deze manier kom je de dag makkelijker door. Je kunt ook kiezen voor het gebruik van melatoninetabletjes. Dit stofje - dat normaal gesproken door het lichaam wordt aangemaakt - zorgt ervoor dat je dag -en nachtritme wordt bepaald.
Vroege vogel of nachtdier?
Bij Psychologie Magazine kun je je bioritme testen. Aan de hand van een paar korte vragen ontdek je of je tot de tien tot vijftien procent hoort van de bevolking die een uitgesproken avond- of ochtendmens zijn.
