Slapeloosheid in vijf karakterprofielen

De een lukt het niet in slaap te vallen, de ander wordt midden in de nacht wakker en telt schaapjes tot hij een ons weegt. Een schrale troost: veel mensen hebben er last van. Maar liefst een derde van de bevolking heeft regelmatig last van slaapklachten, en maar liefst tien procent lijdt aan slapeloosheid.

Nieuwe aanknopingspunten

Hoe slapeloosheid werkt en hoe het kan worden behandeld, daar zijn onderzoekers nog altijd niet goed achter. De nieuwste onderzoeksresultaten hebben nu aangetoond dat er vijf subtypen van slapeloosheid zijn. En dat biedt weer aanknopingspunten voor de behandeling van slapeloosheid.

Aanpak onderzoek

Het onderzoek werd uitgevoerd door promovendus Tessa Blanken en haar collega’s van het Nederlands Herseninstituut. Voor haar onderzoek gebruikte Blanken gegevens van 4322 personen. De helft van deze groep leed aan een slaapstoornis, de andere helft fungeerde als controlegroep. In het kader van het onderzoek kreeg iedereen een aantal vragenlijsten, met daarop vragen over hun slaap, hun algehele gezondheid, maar ook over hun persoonlijkheid en over grote levensgebeurtenissen.

Karaktereigenschappen

Blanken maakte een indeling op basis van karaktereigenschappen omdat karaktereigenschappen niet snel veranderen. Eerdere onderzoeken naar slapeloosheid maakten vaak een indeling op type slapeloosheid, maar daar kleeft een nadeel aan: klachten rond slapeloosheid zijn namelijk niet stabiel. Iemand die moeilijk in slaap komt, kan dat soms een half jaar later wel, maar heeft dan juist weer moeite met doorslapen.

Slapeloosheid in vijf karakterprofielen

De analyse van alle gegevens resulteerde in de groep personen met slaapproblemen in vijf afzonderlijke karakterprofielen die in de controlegroep niet voorkwamen.

• Type 1: emotioneel instabiel, last van neuroses, somberheid, vaak hyper, lang van slag (19 procent van het totaal is van dit type);
• Type 2: matig stressgevoelig, sterk beloningsgevoelig (31 procent);
• Type 3: minder stressgevoelig, emotioneel vrij vlak (15 procent);
• Type 4: lijkt het meest op goede slapers, weinig stressgevoelig, maar slaap raakt sterk en langdurig verstoord als er iets belangrijks gebeurt (20 procent);
• Type 5: wordt nauwelijks beïnvloed door gebeurtenissen, heeft weinig last van stress en heeft last van slapeloosheid zonder dat er iets belangrijks gebeurt (15 procent).

Toen de deelnemers aan het onderzoek de vragenlijsten vijf jaar later nogmaals invulden, bleek dat de meeste mensen nog in dezelfde categorie vielen. Overigens zegt het karaktertype dan weer niets over de slaapklacht. Twee mensen kunnen dus dezelfde slaapklacht hebben, maar tot een ander karaktertype behoren.

Gevolgen voor behandeling slapeloosheid

De onderzoekers hebben extra studies uitgevoerd om te kijken of de karaktertypes verschillend reageren op behandelingen. De eerste resultaten lijken daar inderdaad op te wijzen. Dat betekent dan weer dan de behandeling van slapeloosheid succesvoller kan zijn als die rekening houdt met iemands karakter. Zo kan iemand die emotioneel niet zo stabiel is, veel hebben aan meditatie, omdat je daar rustiger van wordt. Iemand die wel stabiel is, maar weinig emoties ervaart, heeft misschien juist baat bij een therapievorm die contact maakt met het gevoel.