Slaapproblemen bij peuters

Veel peuters en kleuters leren zichzelf een patroon aan waarbij ze geregeld wakker worden, gaan roepen of uit hun bed komen. Ouders horen vaak van hun kinderen dat zij niet kunnen slapen of dat zij bijvoorbeeld wat willen drinken. Jij wilt gewoon dat jij en je kind voldoende nachtrust krijgen en geeft misschien te snel toe: je kind mag bij jou in bed slapen.

Oorzaken

Vaak slapen peuters slecht door de ontwikkelingsfase waar zij in zitten. Peuters ontdekken dat zij een eigen persoonlijkheid zijn en dat zij door hun gedrag hun ouders kunnen beïnvloeden. Dit wordt ook wel de peuterpuberteit genoemd. Peuters leven nog in een magische wereld. Hoewel ze soms al heel wijs overkomen, gaat veel hun bevattingsvermogen nog te boven. Dat de kamer met een druk op de lichtknop niet licht maar donker is, bijvoorbeeld.

Hun magische wereld laat het toe dat ze kunnen fantaseren over monsters, maar kunnen peuters fantasie en werkelijkheid wel van elkaar onderscheiden? Het is goed mogelijk dat je kind van al zijn angstige fantasieën in bed ligt te tobben en niet meer kan slapen.

Daarnaast is de taalontwikkeling van peuters nog niet ver genoeg om alles te snappen wat hen wordt verteld. Als je iets duidelijk wilt maken, werkt dat het best met korte, simpele zinnetjes en makkelijk te begrijpen woorden.

Ook kunnen peuters last hebben van scheidingsangst. Zodra de vertrouwde figuur uit zijn wereldje niet meer in de buurt is, kan je kind daar erg bang van worden. Angst speelt vaak een rol bij slaapproblemen op deze leeftijd.

Aanpak

Het is belangrijk om de slaapproblemen van je peuter niet alleen ’s avonds aan te pakken, maar om er ook al overdag mee bezig te zijn. Hardnekkige slaapproblemen worden niet van het ene op het andere moment worden opgelost.

Adviezen

• Je kind bepaalt niet wat er gebeurt: jij hebt de leiding. Kordaat optreden geeft je kind duidelijkheid: ja is ja en nee is nee. Hij weet daardoor wat er wel en niet mag en waar zijn grenzen liggen.
• Beloon je peuter als er dingen goed gaan en negeer als het een keertje tegenzit.
• Word niet boos op je kind als hij slaapproblemen heeft. De boosheid zal vooral beangstigend werken. Veel van de slaapproblemen onder peuters komen voort uit angst: boos worden is dus niet de oplossing.
• Gebruik de slaapkamer niet om je kind naartoe te sturen als hij straf krijgt, anders linkt hij de slaapkamer aan vervelende momenten.
• Volg bij het naar bed gaan een vast ritueel. Kinderen houden van regelmaat: het maakt de loop der dingen voorspelbaar en dat geeft rust.
• De meeste kinderen zijn dol op voorlezen en verhaaltjes vertellen. Maak het niet te lang, dat is helemaal niet nodig.
• Houd een bedlampje aan als je kind angstig is en blijf eventueel (kort) in de buurt.
• Het is voor kinderen geruststellend als ze nog allerlei bekende geluiden van het huis horen. Het hoeft daarom helemaal niet muisstil in huis te zijn.
• Als je kind wakker wordt of niet kan slapen, laat hem dan wel in zijn eigen bed blijven. Als hij naar zijn ouders mag komen ziet hij dit als een beloning voor gedrag dat je eigenlijk niet wilt.
• Houd het ritueel een beetje afstandelijk of zakelijk. Daarmee neem je de animo weg bij de peuter om dwars te zijn of niet te luisteren.

Als het slaapprobleem desondanks aanhoudt, kan je bij de huisarts om andere hulp vragen. Soms is er veel baat bij psychologische hulp en is het probleem met een paar tips zo opgelost.

Dit artikel is goedgekeurd door Dr. J.M. de Bont, kinderarts-kinderneuroloog in UMC Utrecht.

Laatst herzien op 9 oktober 2018