Maagverkleining heeft positief effect op hersenen

Dat blijkt uit een studie van het Radboudumc en het Rijnstate in samenwerking met TNO Leiden. Verder kregen de deelnemers aan het onderzoek een minder hoge bloeddruk, minder diabetes, lager cholesterol, minder depressieve symptomen en hun medicijngebruik ging omlaag.  

Gemiddeld verloren de deelnemers in zes maanden dertig kilo. Hoe dat gewichtsverlies leidt tot betere hersenprestaties is nog niet helemaal duidelijk. "We denken aan een combinatie van factoren," vertelt promovenda Debby Vreeken van het Radboudumc, die op 15 juni promoveert op het onderwerp. "Vetcellen geven meer dan honderd signaalstoffen af, die onder andere ontstekingen veroorzaken en de bloedvaten negatief beïnvloeden, ook in de hersenen. Die stoffen nemen af bij gewichtsverlies. Maar we zien tevens dat mensen na een maagverkleining meer gaan bewegen, waardoor de bloedtoevoer verbetert."

"Juist die combinatie van ontstekingen en verminderde bloedtoevoer ligt aan de basis van veel hersenaandoeningen, zoals dementie", vult hoogleraar Anatomie Amanda Kiliaan aan. Zij onderzoekt met haar groep de risicofactoren voor deze ziekten van de kleine vaatjes, waaronder hoge bloeddruk. "Overgewicht is een belangrijke risicofactor. Deelnemers in onze studie zijn nog relatief jong en zitten in een voorstadium van schade aan de vaatjes. Daarom is het zo interessant om deze groep te bestuderen. Nu zien we dat de hersenen beter presteren door afvallen en het proces van schade blijkbaar deels omkeerbaar is."

Hersenfunctie

De onderzoekers laten in hun studie zien dat er verschil is tussen buikvet en onderhuids vet. Het buikvet dat rondom de organen ligt, wordt al langer bestempeld als 'gevaarlijk vet'. Dat zien Kiliaan en Vreeken ook. De onderzoekers zien een associatie tussen de grootte en hoeveelheid vetcellen in buikvet en de kwaliteit van de bloedvaatjes in het brein. Dat zien ze niet bij onderhuids vet. Vooral het verlies van buikvet lijkt dus belangrijk voor de hersenfunctie.

Darmbacteriën

Ondanks de positieve effecten kleven er ook risico’s aan een maagverkleining. Mensen verliezen veel gewicht na de operatie, maar veel patiënten komen na een of twee jaar weer wat aan. Daarnaast leidt een maagverkleining soms tot buikpijn en verandert de samenstelling van de bacteriën in de darm.

Dat laatste is een belangrijk onderwerp voor het vervolgonderzoek van Kiliaan en partners TNO Leiden en Rijnstate. Eric Hazebroek, bariatrisch chirurg bij Rijnstate-Vitalys: "We onderzoeken samen waarom mensen na een maagverkleining beter scoren op testen voor de hersenen. En op basis van de biopten zoeken we uit of er een relatie is tussen de darmbacteriën en bijvoorbeeld buikpijn, of hoeveel mensen afvallen. Hopelijk kunnen we zo meer inzicht krijgen in de relatie tussen buik en brein."

Tip: download het gratis magazine Darm & brein

De conclusies zijn gebaseerd op een studie bij 146 personen die een maagverkleining ondergingen. De gemiddelde leeftijd was 46 jaar. De onderzoekers volgden de deelnemers twee jaar lang. Ze maakten MRI-scans van de hersenen, verzamelden bloed en ontlasting, en namen kleine stukjes af van vetweefsel, lever en darm tijdens de operatie. Ook bestudeerden ze de prestaties van de hersenen, met testen voor concentratie, geheugen en spreekvaardigheid vóór en na de maag verkleinende operatie.

Sjoerd Bruin is chirurg in het Spaarne Gasthuis Hoofddorp. Hij is gespecialiseerd in maagverkleiningen voor mensen met ernstig overgewicht. In onderstaande aflevering van onze podcast Gezond Gesprek geeft hij het eerlijke verhaal over deze operaties. Om te beginnen natuurlijk de gezondheidswinst en het effect op je zelfbeeld. Maar Sjoerd praat ook over de voorbereiding op de operatie, de mogelijke complicaties, de kans dat je weer aankomt en het feit dat de leefstijl blijvend moet veranderen.