Wanneer het afweersysteem kanker te lijf gaat, past de tumor zich aan om te kunnen ontsnappen aan de afweerreactie. Dat ontdekten onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Door kankerpatiënten anders te behandelen met immunotherapie, moeten ook die aangepaste tumorcellen uit te schakelen zijn.
Immunotherapie is een behandeling tegen kanker waarbij de eigen afweer wordt ingeschakeld om kankercellen op te sporen en te vernietigen. Deze relatief nieuwe behandelmethode is volop in ontwikkeling en kent al veel successen. "In het LUMC behandelen wij patiënten met een ernstige vorm van huidkanker met immunotherapie", vertelt Sjoerd van der Burg. "Bij onze patiënten onderzochten we welke DNA-veranderingen in de tumorcellen nu eigenlijk herkend worden door het afweersysteem. Ook keken we of nieuw ontstane tumoren bij dezelfde patiënt nog steeds herkend worden door het afweersysteem."
Nieuwe DNA-veranderingen
De onderzoekers ontdekten dat de afweerreactie ervoor zorgt dat de tumor zich aanpast: er ontstaan nieuwe cellen waarin veel minder of zelfs geen van de DNA-veranderingen zitten die herkend worden door de afweer. De tumor kan zo ontsnappen aan de afweerreactie. “Maar het afweersysteem kan gelukkig ook weer nieuwe DNA-veranderingen leren herkennen”, voegt Els Verdegaal daaraan toe. En DNA-veranderingen zijn er per definitie: die zijn tenslotte hét kenmerk van kanker.
Beter behandelen
De bevindingen zijn van belang voor ziekenhuizen en farmaceutische bedrijven die werken aan immunotherapie. "Bij bepaalde vormen van immunotherapie gaat het om het versterken van de afweerreactie tegen van tevoren bepaalde DNA-veranderingen in de tumor", vertelt Verdegaal. "Uit onze bevindingen volgt dat je die immunotherapie breed moet inzetten, dus gericht tegen zoveel mogelijk DNA-veranderingen. Bovendien zul je de behandeling zo nodig moeten wijzigen als blijkt dat de tumor zich heeft aangepast."
Andere vorm
Een andere vorm van immunotherapie stimuleert de afweercellen van patiënten die spontaan al gereageerd hadden tegen de DNA-veranderingen, maar nog niet krachtig genoeg. "Bij die vorm van immunotherapie moet je ervoor zorgen dat de behandeling lang genoeg duurt, zodat het afweersysteem de tijd krijgt om ook te reageren tegen nieuw ontstane DNA-veranderingen", aldus Van der Burg. "Met die aanpak lukt het dan hopelijk om de tumorcellen definitief te vernietigen."
De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in Nature.
- LUMC
