Vijfenvijftigplussers die bij té snel opstaan last hebben van een plotselinge lage bloeddruk hebben op latere leeftijd een verhoogd risico op dementie. Onderzoekers van het Erasmus MC hebben een relatie ontdekt tussen deze lage bloeddruk bij opstaan en dementie op langere termijn.
Dit schrijven zij in het tijdschrift PLoS Medicine. De bekende kwaal die veel oudere mensen kennen als ‘het zwart worden voor de ogen bij té snel opstaan’ blijkt minder onschuldig dan gedacht.
Komt veel voor
Bijna 20 procent van de 55 plussers heeft last van een lage bloeddruk bij het opstaan, ook wel orthostatische hypotensie genoemd. Bij 75 plussers is dit zelfs één op de drie ouderen. Zo blijkt uit het langlopende bevolkingsonderzoek Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek (ERGO) in Rotterdam. Door de zwaartekracht daalt de bloeddruk in het lichaam bij opstaan tijdelijk. Om deze daling te compenseren moet het hart sneller werken en zal de bloeddruk weer stijgen.
"Bij ouderen werken dit soort processen minder snel", zegt neuro-epidemioloog Arfan Ikram. "Het zwart worden voor de ogen en soms flauwvallen komt omdat er tijdelijk te weinig bloed naar de hersenen gaat en er dus weinig zuurstof in de hersenen is. Als dit vaak gebeurt, veroorzaakt dit schade aan de hersenen die op langere termijn het risico op dementie verhoogd."
Risico op dementie
Eerste auteur en promovendus Frank Wolters: "Van de ouderen die een daling hadden van deze bloeddruk (meer dan 20 mmHG in de systolische bloeddruk of 10 mmHG in de diastolische druk binnen 3 minuten na opstaan) zien we dat zij in de jaren daarna een 15 procent hoger risico hebben op allerlei vormen van dementie. Zelfs ouderen die geen zichtbare last hadden van de kwaal, hadden toch bij schommelingen in de bloeddruk een hoger risico op dementie. De toename in risico op dementie loopt op tot 40 procent naarmate ouderen met orthostatische hypotensie een nog slechtere compensatie van het hart hebben. Dit uit zich door geen of slechts een beperkte verhoging van de hartslag."
Oorzaken lage bloeddruk
De oorzaken van een lage bloeddruk bij het opstaan zijn heel verschillend. "Bij ziektes als diabetes wordt het verder verslechterd. Ook kunnen bloeddrukverlagende middelen aanleiding zijn", vertelt Ikram.
"Het goede nieuws is dat ouderen hier zelf rekening mee kunnen houden en het zwart worden voor de ogen kunnen vermijden door bijvoorbeeld te zorgen dat zij langzaam opstaan. Bij twijfel over de bloeddruk is ons advies om de huisarts te bezoeken. Belangrijk is dat wij nu weten dat zelfs kleine schommelingen in de bloeddruk de oorzaak van dementie kunnen zijn. Daarmee is deze plotse lage bloeddruk op latere leeftijd minder onschuldig dan gedacht."
- Erasmus MC
