Cognitieve problemen mogelijk door COVID-19-maatregelen
Sinds dit jaar bezoeken veel meer volwassenen de huisarts voor geheugen- en concentratieproblemen, blijkt uit grootschalig onderzoek van het RIVM en het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (Nivel) naar de gevolgen van de coronapandemie. Dat volwassenen meer cognitieve problemen hebben, lijkt een langetermijneffect van zowel coronamaatregelen als corona-infecties.
In het eerste kwartaal van 2023 bezochten volwassenen (van 25 jaar en ouder) 24 procent vaker de huisarts voor geheugen- en concentratieproblemen dan in dezelfde periode in 2020.
Stijging het grootst bij 45- tot 74-jarigen
De grootste stijging is te zien in de leeftijdsgroep 45- tot 74-jarigen (+40% procent). Bij 25- tot 44-jarigen was de stijging 31 procent en bij 75-plussers 18 procent. "Waarschijnlijk is de stijging daar minder sterk doordat mensen in deze leeftijd al voor de pandemie vaker dan andere leeftijdscategorieën cognitieve problemen hadden", zegt Michel Dückers, bijzonder hoogleraar crises, veiligheid en gezondheid in Groningen en de onderzoeksleider namens het RIVM en Nivel tegen de NOS.
Onder jongeren tot 25 jaar is geen stijging te zien. Het is niet duidelijk waardoor de stijging van geheugen- en concentratieproblemen komt. Mogelijk versnellen de COVID-19-maatregelen het proces van cognitieve achteruitgang. Maar ook een covid-infectie lijkt cognitieve achteruitgang in de hand te hebben gewerkt.
Tip: download het gratis magazine Zó werkt je brein!
"Het is een ontwikkeling die ons zorgen baart", zegt Dückers, "We weten nog veel niet over de langetermijneffecten, maar er ontstaat nu wel het beeld dat de pandemie op een aanzienlijke schaal kan leiden tot snellere veroudering."
Wegvallen sociale structuren
Het is mogelijk dat COVID-19-maatregelen voor een snellere cognitieve achteruitgang zorgen onder mensen met beginnende geheugen- en concentratieproblemen. Deze versnelde achteruitgang wordt mogelijk mede veroorzaakt door het wegvallen van reguliere (sociale) structuren rondom werk, bezoek en bewegen. Deze mogelijkheid wordt bekrachtigd door het gegeven dat onderzoekers van het Alzheimercentrum Amsterdam UMC in de huisartsencijfers een patroon herkennen waarvan ze aan het begin van de coronaperiode al verwachtten dat dit zou optreden; namelijk een toename van de groep mensen die met lichte geheugen- en concentratieproblemen kampen.
COVID-19-infectie
Een tweede verklaring is dat de geheugen- en concentratieproblemen zijn gerelateerd aan de COVID-19-infectie zelf. Verschillende studies laten namelijk zien dat dergelijke klachten veel voorkomen bij post-COVID-patiënten. Hoewel ook andere infectieziekten - zoals griep - deze klachten kunnen veroorzaken, lijkt de kans dat dit het geval is kleiner. Uit recent onderzoek blijkt namelijk dat langdurige geheugen- en concentratieproblemen veel vaker voorkomen na een COVID-19-infectie dan na griep. Daarbij zien deskundigen dat de klachten vaker voorkomen bij hogere leeftijdsgroepen. De cijfers van de huisartsen passen bij dit beeld.
- Nivel
- NOS
