Wat is hyperinsulinemie?

Een voorstadium van diabetes?

Je lichaam maakt het hormoon insuline aan. Dit hormoon zorgt ervoor dat je bloedsuikerspiegel laag blijft. Als je lichaam te veel insuline aanmaakt, kan dit echter diverse klachten opleveren. Dit wordt hyperinsulinemie genoemd. Deze klachten lijken erg op diabetes, waardoor hyperinsulinemie helaas vaak onontdekt blijft.

Wat is hyperinsulinemie?

Insuline is een hormoon dat de bloedsuikerspiegel verlaagt. Als het lichaam te veel insuline aanmaakt, leidt dit dus tot een zeer lage bloedsuikerspiegel. Dit wordt hyperinsulinemie genoemd. Deze lage bloedsuikerspiegel kan verschillende klachten opleveren.

De oorzaken van hyperinsulinemie

De verhoogde insulinespiegel wordt meestal veroorzaakt doordat de celreceptoren resistent worden voor de insuline. Dit betekent dat de cellen minder gevoelig worden voor insuline, waardoor deze de insuline niet langer opnemen. Het lichaam gaat vervolgens meer insuline procederen om dit te compenseren. Dit leidt vervolgens tot een lage bloedsuikerspiegel.

Het is niet mogelijk om één oorzaak voor deze insuline resistentie aan te duiden. Dit kan verschillende oorzaken hebben.

• Insuline resistentie kan allereerst veroorzaakt worden door een verkeerde voeding. Zo vergroot het eten van vezelarme en snel verteerbare koolhydraten en een overmaat aan verzadigde vetten de kans op hyperinsulinemie. Ook een tekort aan chroom, onverzadigde vetten en magnesium kunnen hieraan bijdragen.
• Insuline resistentie kan tevens erfelijk zijn. In dit geval wordt de aandoening congenitale hyperinsulinemie of hyperinsulinisme genoemd.
• Insuline resistentie kan veroorzaakt worden door stress.
• Insuline resistentie kan veroorzaakt worden door het slikken van bepaalde medicijnen.

De symptomen van hyperinsulinemie

Er kunnen een aantal klachten in verband worden gebracht met hyperinsulinemie.

• Allereerst kan hyperinsulinemie overgewicht veroorzaken. Dit komt doordat er wel snel vet wordt opgeslagen, maar weinig vet wordt verbrand. Het overgewicht zal zich met name concentreren rond het middel. Om te bepalen hoe groot de kans is dat een patiënt hyperinsulinemie heeft, kan er worden gekeken naar de taille/heup ratio. Als een vrouw een een taille/heup ratio heeft van 0,8 of groter, is de kans groot dat deze vrouw last heeft van hyperinsulinemie. Bij mannen is dit het geval als de taille/heup ratio 1 of groter is. Dit overgewicht kan op den duur leiden tot gewrichtsklachten.
• Ten tweede kan de hyperinsulinemie een verhoogd cholesterol tot gevolg hebben. Dit kan vervolgens weer leiden tot diverse hart- en vaatziekten.
• Ook kan hyperinsulinemie ervoor zorgen dat de patiënt vaak last heeft van extreme honger, ook vlak na een maaltijd. Dit wordt veroorzaakt door de hoge mate van insuline. Door de overmaat aan insuline wordt de glucose uit de voeding razendsnel omgezet naar lichaamsvet en glycogeen. Hierdoor krijgt de patiënt snel opnieuw honger.
• Daarnaast kan hyperinsulinemie de hormoonhuishouding verstoren. Dit kan uiteenlopende gevolgen hebben, waaronder menstruatieklachten, menopauzeklachten en hormonale stoornissen (zoals bijvoorbeeld PCOS). Ook kan de verstoring van het hormonale evenwicht de mentale gezondheid beïnvloeden. Zo kan een patiënt met hyperinsulinemie ook last krijgen van angstklachten of een depressie. Ten slotte kunnen de hormonale problemen de werking van het immuunsysteem verminderen.
• Ten slotte kan hyperinsulinemie leiden tot vermoeidheid en slaapstoornissen.

De symptomen van hyperinsulinemie lijken erg op de symptomen van diabetes type 2. Hierdoor blijft hyperinsulinemie vaak onontdekt. Wanneer een patiënt met hyperinsulinemie naar de dokter gaat, test de dokter vaak enkel of er sprake is van diabetes. Als vervolgens blijkt dat er geen sprake is van diabetes, wordt de patiënt vaak naar huis gestuurd: de mogelijkheid dat er sprake zou kunnen zijn van hyperinsulinemie wordt dan over het hoofd gezien. Hyperinsulinemie is echter wel vaak een voorloper van diabetes type 2.

Hoe wordt de diagnose hyperinsulinemie gesteld?

De arts zal de patiënt allereerst vragen stellen over zijn of haar klachten. Als de beschrijving van de patiënt overeenkomt met de voornoemde symptomen, kan de arts een bloedonderzoek verrichten. Op basis van de insulinespiegel kan vervolgens worden bepaald of de patiënt inderdaad hyperinsulinemie heeft. Ook kan er worden gekeken naar de bloeddruk en de hiervoor beschreven taille/heup ratio. Als de arts congenitale hyperinsulinemie vermoedt, kan hij tevens een genetisch onderzoek (laten) verrichten.

Risicofactoren en -groepen

• Hyperinsulinemie komt vaak voor bij personen met een hoge bloeddruk. Ook personen die zelf geen hoge bloeddruk hebben, maar in wiens familie een hoge bloeddruk vaak voorkomt, lopen een verhoogd risico.
• De kans op hyperinsulinemie is groter bij personen in wiens familie hyperinsulinemie vaak voorkomt.
• Hyperinsulinemie komt ten slotte vaak voor bij personen die een maagverkleining hebben ondergaan.

De behandeling van een hyperinsulinemie

Als een patiënt de diagnose hyperinsulinemie krijgt, is het zaak om de insulinespiegel te verlagen. Dit kan worden bewerkstelligd door middel van een laag glycemisch dieet. Een dergelijk dieet houdt in dat de patiënt voedingsmiddelen eet met koolhydraten die langzaam in de darm worden verteerd en langzaam als glucose in het bloed worden opgenomen. Dit dieet ziet dus voornamelijk toe op het type voedingsmiddelen dat de patiënt eet, en niet op hoeveel de patiënt eet. Ook kan de insuline resistentie worden verminderd door het gebruik van voedingssupplementen met magnesium, biotine en chroom. Ook lichaamsbeweging kan de gevoeligheid voor insuline verhogen, met name krachttraining.

Als een patiënt last heeft van congenitale hyperinsulinisme, is er geen genezing mogelijk. Dit betekent echter niet dat de klachten niet kunnen worden verminderd. Dit kan worden bewerkstelligd door middel van medicijnen. Ook kan de lage bloedsuikerspiegel worden verhoogd door het toedienen van suiker via een infuus.

Prognose

Als een patiënt wordt gediagnosticeerd met hyperinsulinemie, is het raadzaam om zo snel mogelijk te beginnen met de behandeling. Hoe eerder deze behandeling aanvangt, hoe groter de kans dat de klachten zullen verdwijnen.

Als een patiënt te lang rondloopt met hyperinsulinemie, kan de patiënt op den duur last krijgen van diabetes type 2. Hyperinsulinemie leidt immers tot hoge insulinewaarden, waardoor de alvleesklier overuren draait. Als dit te lang voortduurt, kan er uiteindelijk diabetes ontstaan.