7 oorzaken van dorst

Getty Images

Op een warme dag of na een avondje doorhalen, sta je er waarschijnlijk niet van te kijken als je een beetje dorstig bent. Hoewel voldoende drinken dan heel belangrijk is, heb je geen reden om je zorgen te maken. Dorst kan echter ook een heel andere oorzaak hebben. En die zijn niet allemaal even onschuldig.

Als je veel dorst hebt, wordt dit ook wel polydipsie genoemd (poly = veel, dipsao = dorsten). Vaak gaat het gepaard met polyurie, veel plassen.

Sommige mensen hebben gewoon veel dorst of drinken uit gewoonte grote hoeveelheden op een dag. Dit is in principe onschuldig. Je moet alleen uitkijken voor hyponatriemie, een tekort aan natrium in het bloed.

Bij diarree, overmatig zweten en een bloeding verlies je vaak ook veel vocht. Met dorst als gevolg. Ditzelfde geldt voor bepaalde aandoeningen. Als de nieren bijvoorbeeld het vocht niet kunnen tegenhouden, plas je veel. En heb je dus ook veel water nodig.

De volgende aandoeningen hebben dorst als symptoom:

1. Diabetes mellitus

Zowel voor diabetes type 1 als twee zijn dorst en veel moeten plassen belangrijke symptomen. Bij diabetespatiënten die niet goed behandeld worden is de bloedsuikerspiegel veel te hoog. De nieren zijn dan niet meer in staat om alle glucose tegen te houden. Een deel van de glucose in het bloed komt vervolgens in de urine terecht. Glucose trekt water aan en dus zullen je nieren veel meer vocht doorlaten dan normaal. Met grotere hoeveelheden plas en uiteindelijk dus ook flinke dorst tot gevolg.

2. Diabetes insipidus

In tegenstelling tot diabetes mellitus heeft diabetes insipidus helemaal niets met de bloedsuikerspiegel te maken. Bij deze aandoening werkt het regelmechanisme voor vochtopname en vochthuishouding van het lichaam niet goed. Een stoornis van het antidiuretisch hormoon (ADH) is hier verantwoordelijk voor. ADH wordt aangemaakt in hypothalamus en werkt in je nieren. Het zorgt ervoor dat je lichaam voldoende vocht vasthoudt. Bij een tekort aan ADH (hypofyseziekte) of als je ongevoelig bent voor ADH (nierziekte) dan geeft je lichaam teveel water af aan de urine. Als je niet voldoende drinkt is er kans op uitdroging, wat kan leiden tot een hoge hartslag, lage bloeddruk en constipatie.

3. Hypercalciëmie

Een te hoog calciumgehalte in je bloed noemen we hypercalciëmie. Meestal is dit het gevolg van een stoornis in de calciumhuishouding. Normaal gesproken zorgen hormonen en vitamine D ervoor dat deze op peil wordt gehouden. Verschillende oorzaken kunnen de huishouding echter verstoren. Meest voorkomend is een te snel werkende bijschildklier. Een verhoogde afgifte van het parathyroïdhormoon (PTH) heeft invloed op de concentratie van calcium in je bloed. Een overdosis vitamine D kan het calciumgehalte ook verhogen. Een licht verhoogd hoeveelheid calcium in je bloed geeft geen klachten, is het veel te hoog dan kun je onder andere te maken krijgen met dorst als gevolg van een verhoogde urineproductie.

4. Syndroom van Sjögren

Het syndroom van Sjögren - een auto-immuunziekte - is een chronische ontsteking van de traan- en speekselklieren. In de praktijk betekent dat vaak droge ogen en een droge mond. En zo’n droge mond geeft een dorstgevoel. Daarbij kan het leiden tot gesprongen lippen, gescheurde mondhoeken, verlies van smaak en slechte adem. Vooral bij eten en spreken geeft het problemen. Het syndroom van Sjögren komt naar schatting voor bij 1 op de 100 tot 1 op de 500 mensen. De meeste patiënten zijn vrouwen tussen de 45 en 60 jaar.

5. Syndroom van Conn

Bij het syndroom van Conn of primair hyperaldosteronisme maken de bijnieren te veel van het hormoon aldosteron aan. Hierdoor houdt het lichaam extra zout en water vast. Een stijging van de bloeddruk is het gevolg. De oorzaak ligt meestal bij een goedaardige tumor of een vergroting van de bijnieren. De klachten zijn vaak algemeen van aard. Veel dorst en veel plassen maken hier vaak onderdeel van uit.

6. Zonnesteek

Gaat dorst gepaard met een gloeiende huid, zweten, bleek zien, hoofdpijn, duizeligheid, braken, vermoeidheid, slap voelen, verwardheid etc.? Dan kan het zijn dat je een zonnesteek te pakken hebt. Door te weinig vocht in het lichaam wordt de huid van de romp, armen en benen niet meer goed doorbloedt. Die worden dan bleek en stoppen met zweten. De temperatuur van het lichaam stijgt. Gebeurt dit in de zon dan spreken we van een zonnesteek. De combinatie van uitdrogen en oververhitting kan gevaarlijk zijn. Het wordt ook wel hitteberoerte genoemd.

7. Bijwerkingen van medicijnen

Verschillende geneesmiddelen kunnen een dorstgevoel als bijwerking hebben. Voorbeelden zijn spasmolytica (gladde spierontspanners), tricyclische antidepressiva (TCA’s), de meeste antipsychotica, bepaalde medicijnen tegen Parkinson en middelen tegen kanker (oncolytia, cystostatica. Ook diuretica, de zogenaamde plaspillen, kunnen dorst veroorzaken.

Auteur