Depressie bij ouderen is anders, staat in de leerboeken. Bij ouderen uiten de klachten zich eerder lichamelijk, bijvoorbeeld in moeheid of gewichtsverlies, dan in somberheid. Maar is dat wel echt zo? Misschien ontstaan hun lichamelijke klachten niet door depressie, maar door andere, leeftijdsgerelateerde ziekten. Psychiater Annette Hegeman richtte zich op deze vraag in haar promotieonderzoek.
Eerdere studies lieten zien dat depressieve ouderen meer lichamelijke klachten ervaren dan jongere volwassenen met een depressie. "Een depressie uit zich bij hen meer lichamelijk, zou je denken. Maar deze verschillen kunnen misschien ook verklaard worden doordat ouderen meer leeftijdsgerelateerde ziekten hebben die lichamelijke klachten geven", vertelt Hegeman.
Verschillende klachten
Ze besloot dit te onderzoeken binnen de NESDO-studie (Netherlands Study on Depression in Older Persons). Ze onderscheidde drie soorten depressieve klachten: stemmingsklachten (zoals somberheid, prikkelbaarheid en angstgevoelens), lichamelijke klachten (waaronder slaapproblemen, gebrek aan eetlust, vermoeidheid en pijn) en ten slotte motivationele klachten (zoals te veel slapen, zelfverwijt en een gebrek aan energie en interesse).
"We vergeleken depressieve met niet-depressieve ouderen om te kunnen ontrafelen welke symptomen voortkwamen uit chronische lichamelijke ziekten of veroudering zelf, en welke symptomen bij de depressie hoorden", licht ze toe.
Opmerkelijke resultaten
De resultaten waren opmerkelijk. "We vonden geen toename van lichamelijke symptomen van de depressie zelf bij het ouder worden. Blijkbaar werden symptomen van lichamelijke ziekten in eerdere onderzoeken met depressieve ouderen inderdaad ten onrechte toegeschreven aan de depressie."
Voor stemmings- en motivationele klachten werden wel verschillen gevonden tussen depressieve ouderen boven en onder de 70 jaar. "Ouderen boven de 70 jaar met een depressie uiten minder somberheid en hebben minder last van schuldgevoelens dan depressieve ouderen onder de 70 jaar", zegt Hegeman. "Tenminste, dat is wat ze aangeven op een vragenlijst. Het zou ook kunnen dat ze de klachten wel ervaren, maar vinden dat het bij de leeftijd hoort of dat ze minder geneigd zijn om stemmingsklachten te rapporteren."
Minder stemmings- en motivationele klachten
Al met al betekent dit alsnog dat depressie zich bij het ouder worden meer lichamelijk presenteert, niet vanwege méér lichamelijke depressieve klachten, maar doordat er minder stemmings- en motivationele klachten worden geuit. Ze ontdekte ook dat depressieve ouderen met chronische ziekten meer kans hebben om na twee jaar nog steeds depressief te zijn. Het beloop van de depressie is bij hen bovendien ernstiger. Hegemans bevindingen bieden nieuwe inzichten voor het omgaan met oudere patiënten.
- LUMC
