Laag geboortegewicht: dysmaturiteit

Ziektebeeld

De grens die voor dysmaturiteit wordt aangehouden is de 10e percentiellijn1.

Ook al voor de geboorte wordt de groei van de baby gecontroleerd door middel van echo onderzoek en buikomvang.

Het is van belang in welke periode van de zwangerschap zich een negatieve beïnvloeding van de groei voordoet. Als dat al vroeg is en het duurt de gehele zwangerschap, dan is te verwachten dat alle organen, ook hoofd en hersenen, kleiner zullen zijn. Als het pas laat in de zwangerschap optreedt is in verhouding de schedelomtrek normaal, maar het gewicht is lager.

Dit gegeven is nodig voor beantwoording van de vraag of een dysmatuur geboren kind zijn gewicht en lengte gaat inlopen. De eerste groep kinderen, die ook wel proportioneel klein worden genoemd zullen dat veel minder waarschijnlijk doen dan de tweede groep. Vaak zal het er ook wel wat tussenin kunnen liggen.

Tijdens de geboorte wordt het systeem van zuurstofvoorziening naar de baby belast. Door de samentrekkingen van de baarmoeder verslechtert de doorbloeding van de baarmoeder en daarmee ook de zuurstoftoevoer naar de baby. Om deze reden kan een dysmature baby gemakkelijker zuurstoftekort krijgen dan een baby met een normaal gewicht. Daarom ook wordt soms wanneer er blijkt dat een dysmature baby erg op de weeën reageert er gekozen voor een keizersnede.

Dysmature kinderen neigen sneller tot het ontwikkelen van een te lage bloedsuiker. Hun reserves aan in de lever opgeslagen glucose zijn minder dan de kinderen met een normaal gewicht. Aangezien een lage suiker gevaarlijk is voor de hersenen, moet het glucose gehalte regelmatig worden bepaald.

Dysmature baby’s neigen meer tot voedingsproblemen. Dit is nog meer het geval als ze ook te vroeg geboren zijn.

Oorzaken
 

Moederlijke factoren

• Dysmaturiteit kan voorkomen bij een slechte bloed- en zuurstofvoorziening naar de moederkoek. De belangrijkste oorzaak hiervoor is hoge bloeddruk bij de moeder. Hierbij ontstaan ook infarcten in de moederkoek. Het gevolg kan zijn dat hierdoor de moederkoek ook kleiner wordt en dus minder functie heeft.
• Een andere oorzaak is nog steeds roken tijdens de zwangerschap.
• Ook overmatig alcohol gebruik tijdens de zwangerschap heeft een groeiremmend effect op de baby.

Kindfactoren

• Diverse syndromen gaan gepaard met een laag geboortegewicht bij de baby. Dit kunnen bijvoorbeeld chromosoomafwijkingen zijn.
• Tijdens de zwangerschap opgelopen infecties, zoals toxoplasmose en infecties met het cytomegalovirus door de moeder gaan eveneens gepaard met een voor de zwangerschapsduur laag geboortegewicht.

Onderzoeken

Op een couveuse unit vinden de gebruikelijke controles bij een dysmatuur geboren baby standaard plaats. Er worden controles door het laboratorium verricht van de bloedsuiker en het bloedgehalte.

Behandeling

Omdat kinderen met een laag geboortegewicht weinig vetweefsel hebben koelen ze na de geboorte sneller af. Nu geldt voor alle pasgeborenen dat ze snel afkoelen, maar bij vroeggeboorte en bij een te laag geboortegewicht is dat nog meer het geval. Dit is de reden dat kinderen na de geboorte in een warme doek en warme molton worden opgevangen. Vanwege warmteverlies door het in verhouding grote hoofd krijgen ze ook een warm mutsje op.

Wanneer het geboortegewicht veel te laag is wordt de baby verder in een couveuse verzorgd.

De opgeslagen voorraad suiker in de lever wordt snel verbruikt. Het bloedglucose gehalte wordt regelmatig gecontroleerd. Blijkt dit te laag te zijn, dan krijgt de baby een infuus met glucose om het bloedsuikergehalte weer op peil te brengen.

Veelgestelde vragen

Hoe is de lengtegroei van een kind op oudere leeftijd, dat met een te laag gewicht is geboren?

Antwoord: Ongeveer tachtig procent krijgt een normale lengte, maar twintig procent is duidelijk kleiner. Onder de dysmatuur geboren kinderen (SGA) is een bepaalde groep die momenteel voor behandeling met groeihormoon in aanmerking komt.

Meer weten

Wanneer kinderen een extreem laag geboortegewicht hebben, (ten opzichte van de zwangerschapsduur) is het van belang of zij de eerste levensdagen overleven. Komen ze deze periode goed door, dan stijgt de overlevingskans aanzienlijk. Wat dit betreft, lijken deze kinderen wel op pasgeborenen, met een korte zwangerschapsduur.

Percentiellijnen¹ worden bij de beoordeling van groei gebruikt om de mate van groeiachterstand te bepalen. Wanneer men bij een bepaalde zwangerschapsduur de gewichten van de kinderen, die daarbij zijn geboren met elkaar vergelijkt zal de ene zwaar zijn, de andere licht en ook zit er een groep tussenin. Men rekent een kind dysmatuur als het bij de laagste tien van de honderd zit qua gewicht. Een kind op de 10e percentiellijn geboren bij een zwangerschapsduur van 40 weken heeft dus negentig van de honderd kinderen die zwaarder zijn boven zich en tien van de honderd onder zich.

In deze groep kinderen is het mogelijk dat er gewoon lichte kinderen zitten zonder dat er iets aan de hand is. Kinderartsen kijken vooral naar de allerlichtste groep, die onder de 2,3 percentiellijn zitten wat betreft hun gewicht. Tegenwoordig  wordt ook een andere term gebruikt namelijk de standaard deviatie.

De standaarddeviatie is de mate waarin een gewicht afwijkt van het gemiddelde. Er is daarbij een verdeling naar onder toe van -1, -2 en -2,5 standaarddeviatie oftewel afgekort SD. Het punt op de 2,3 percentiellijn komt overeen met -2 SD.

De site van de Stichting Perinatale Registratie Nederland geeft onder referentiecurves in beeld hoe de gewichten van de in Nederland geboren kinderen liggen. Voor het begrip is het nodig te weten dat met primiparae, moeders met de zwangerschap van het eerste kind wordt bedoeld en met multiparae moeders met meerdere kinderen. 

Het is echter ook mogelijk dat de baby niet op tijd maar te vroeg is geboren. Dan spreken we van prematuriteit. Is de baby dan ook nog licht, dan is er sprake van een dysmature prematuur.