Helpt ochtendurine tegen wintertenen?

Getty Images

Goede vraag! In deze rubriek gaat Gezondheidsnet op zoek naar het antwoord op veelgestelde vragen. Dit keer: helpt het als je over je wintertenen plast?

Ongeveer 10 procent van de Nederlanders heeft er wel eens last van: wintertenen. Oma's advies is om er 's ochtends overheen te plassen of de wintertenen zelfs te weken in de ochtendurine. Helpt dat echt?

Wintertenen - ook bekend als koudebuilen, perniones, chilblains of perniosis - ontstaan doordat de kleine bloedvaatjes in de huid niet snel genoeg reageren op kou. De vaten knijpen dicht om afkoeling tegen te gaan, maar gaan vervolgens niet meer open. Dat veroorzaakt een zuurstoftekort, dat samen met de afkoeling weefselschade kan geven.

Symptomen van wintertenen

Jeuk of pijn
Rode of blauwrode verkleuringen
De plekken kunnen een beetje gezwollen zijn
Soms: blaren, wondjes of ontstekingen (door krabben)

Vrouwen vaker dan mannen

Hoewel het niet helemaal duidelijk is waarom, hebben vrouwen vaker last van wintertenen dan mannen. Ook komen wintertenen in sommige families vaker voor en hebben mensen wiens voeten overmatig zweten er vaker last van. De kans is groter dat je er last van krijgt als je je niet goed tegen de kou beschermt, te strakke schoenen draagt of te weinig beweegt. Ook roken en het gebruik van bètablokkers lijken het risico op wintertenen te vergroten, hoewel dat niet bewezen is.

Werkt ochtendurine?

Omdat er weinig bekend is over het ontstaan van wintertenen, is het ook lastig een effectief medicijn te vinden. Maar volgens oma biedt ochtendurine dus de oplossing. Dit zou niet alleen bij wintertenen, maar ook bij voetwratten helpen. De redenering erachter: in urine zit ureum. Ureum is een afbraakproduct van stikstof en wordt in de dermatologie gebruikt om de bovenlaag van de huid op te lossen. De concentratie ureum in je urine is echter veel te laag om werkzaam te zijn. Bovendien komt de stof - ook als je je voeten er in weekt - niet lang genoeg met de huid in contact om iets te doen. Hoewel het nooit wetenschappelijk is onderzocht of ochtendurine werkt tegen wintertenen, lijkt de kans dus klein en is er eerder sprake van een placebo-effect.

Wat werkt wél tegen wintertenen?

Er is geen medicijn, zalf of andere behandeling waarvan bewezen is dat het helpt bij wintertenen. Ook nifedipine (verwijdt de bloedvaten), injecties met vitamine D, corticosteroïdcrème of capsaïcinecrème (zalf met een rode peperextract) blijken niet te helpen om klachten te verminderen of te voorkomen.

Sommige mensen proberen een warmwaterbad, wisselbaden (koud en warm water afwisselen) of massages tegen wintertenen. Of ze smeren hun handen of voeten in met vaseline of lanette crème. Hoewel deze huismiddeltjes geen bewezen effect hebben, raden artsen ze ook niet af. Eigenlijk kun je alleen maatregelen treffen om ze misschien niet te krijgen.

Wintertenen voorkomen

Mijd extreme kou en sterke temperatuurswisselingen.
Houd je voeten warm en droog, met sokken van katoen of wol (geen kunststof) en waterdichte, leren schoenen.
Zorg dat schoenen niet te nauw zijn.
Zorg dat je lichaam warm blijft, bijvoorbeeld door actief te bewegen.
Zorg dat je huis en werkplek warm genoeg zijn.
Stop met roken. Roken zorgt ervoor dat er minder bloed in de huid komt. Als je stopt, krijgt de huid meer bloed en kunnen de klachten minder worden.
Gebruikt je bètablokkers? Bespreek met je arts of je er minder kunt nemen of er (tijdelijk) mee kunt stoppen.
Zout heeft een negatieve invloed op je bloeddruk en je doorbloeding. Eet om die reden zo min mogelijk zout als je last hebt van wintertenen. Tips om te minderen met zout vind je hier.

Wanneer naar de dokter met wintertenen?

Wintertenen gaan vaak binnen enkele weken vanzelf over, maar sommige mensen hebben er de hele herfst en winter last van. Vaak komt het dan iedere winter terug. Bij kinderen verdwijnen de klachten meestal na een paar jaar. Ga wel naar de dokter als je wintertenen na de winter niet overgaan. Mogelijk heeft het dan niet met de kou te maken, maar met een andere oorzaak of ziekte zoals etalagebenen of diabetes. Ga ook naar de dokter als je huidafwijkingen hebt die op wintertenen lijken en je een van onderstaande symptomen hebt.