Vanaf welke hoeveelheid is alcohol nu echt ongezond?

Het onlangs gepubliceerde onderzoek naar alcoholconsumptie is echt groot. De onderzoekers gebruikten de gegevens van zo goed als alle bevolkingsonderzoeken die tot nu toe zijn uitgevoerd: maar liefst 107 onderzoeken met in totaal meer dan 4,8 miljoen deelnemers. In die onderzoeken is de alcoholconsumptie van de deelnemers in kaart gebracht, waarna jarenlang – in de meeste studies tussen 11 en 41 jaar - is bijgehouden of de deelnemers zijn overleden. Ze hebben dus de relatie tussen alcohol en vroegtijdig overlijden bekeken, en niet naar het effect van alcohol op verschillende ziektes.

Maximaal 2,5 glazen per dag?

En wat was het resultaat? Mensen die maximaal 2,5 glazen alcohol per dag dronken, bleken evenveel risico op vroegtijdig overlijden te hebben als mensen die hun hele leven nog geen alcohol hebben aangeraakt (levenslange geheelonthouders). Ook mensen die heel af en toe alcohol drinken – minder dan 1 glas alcohol per week – bleken hetzelfde risico te hebben als mensen die dagelijks maximaal 2,5 glazen alcohol dronken. Matig drinken lijkt in deze studie dus geen effect te hebben op het risico op vroegtijdig overlijden. Toch is het geen vrijbrief om meer alcohol te drinken, maar daar komen we verderop op terug.

Verschil tussen mannen en vrouwen

Eerst nog even wat meer resultaten. Want vanaf hoeveel glazen alcohol nam het overlijdensrisico in het onderzoek dan wel toe? Dat bleek te verschillen tussen mannen en vrouwen. Bij vrouwen was dit vanaf 2,5 glazen per dag. Bij mannen was het pas vanaf 4,5 glazen per dag. En de risico’s op voortijdig overlijden namen dan ook flink toe: tussen 15 en 61 procent.

Zoveel nam het risico op voortijdig overlijden toe:

Geen vrijbrief

Is dit nu een vrijbrief om dagelijks alcohol te gaan drinken, als je maar onder de 2,5 glazen blijft? Zoals eerder gezegd: nee, zeker niet! Het onderzoek heeft namelijk alleen gekeken naar het risico op vroegtijdig overlijden, niet naar het risico op het krijgen van ziekten als kanker of hart- en vaatziekten. Dat heeft de Gezondheidsraad in 2015 wel gedaan, op basis van heel veel wetenschappelijk onderzoek. De conclusie luidde toen: een consumptie vanaf 1,5 glazen alcohol per dag gaat gepaard met een hoger risico op het krijgen van een beroerte, darmkanker en voor vrouwen ook borstkanker. Voor matig alcoholgebruik (tot maximaal 1,5 glazen per dag) vond de Gezondheidsraad indertijd aanwijzingen voor zowel positieve als negatieve gezondheidseffecten. Onder de positieve effecten viel een lager risico op hart- en vaatziekten, diabetes en dementie en een negatief effect was een hoger risico op borstkanker. Sindsdien geldt het officiële advies in Nederland: drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag.

Nieuwe Canadese richtlijn

Nederland staat niet alleen in het voorzichtige alcoholadvies. Het Canadian Centre on Substance Use and Addiction (CCSA) heeft begin dit jaar ook zo’n wetenschappelijke studie gedaan. Dit centrum heeft meer dan 6.000 wetenschappelijke publicaties bekeken en advies gevraagd aan een expertpanel bestaande uit 23 wetenschappers van 16 organisaties.

De conclusie: hoe meer alcohol iemand drinkt, hoe hoger de gezondheidsrisico’s. Daarom is er een zogenoemd continuüm van risico’s opgesteld (let op: de genoemde hoeveelheden gelden per week):

• 1-2 alcoholische consumpties per week is een laag risico
• 3-6 alcoholische consumpties per week is een matig risico
• 7 of meer alcoholische consumpties per week is een steeds hoger risico

Een laag risico betekent een kans op voortijdig overlijden van 1 op 1.000 en een matig risico komt overeen met een kans van 1 op 100. Vanaf 7 glazen per week neemt het risico nog verder toe bij iedere extra alcoholische consumptie.

Is wijn gezonder dan bier?

Nee, voor de gezondheid maakt het niet uit of iemand bier, wijn of gedistilleerd drinkt, zo stellen de Canadezen. Zij zeggen dat alcohol in het algemeen veel ellende veroorzaakt: alcohol is een belangrijke vermijdbare oorzaak van verschillende vormen van kanker, hart- en vaatziekten, leverziekten, sterfte, invaliditeit, sociale problemen, onopzettelijke verwondingen en geweld.

Hoeveel is 1 glas alcohol?

In 1 standaardglas zit 10 ml alcohol. Afhankelijk van de soort alcoholische drank gaat het dan om:

• 250 ml bier (5 procent alcohol)
• 100 ml wijn (12 procent alcohol)
• 50 ml aperitief (15 procent alcohol)
• 35 ml sterke drank (35 procent alcohol)

Hoeveel alcohol drinken we in Nederland?

Bijna 8 van de 10 volwassenen drinken wel eens alcohol. Het advies van de Gezondheidsraad – geen alcohol of maximaal 1 glas per dag – wordt opgevolgd door 44 procent van de volwassen bevolking. Wel is er een groot verschil tussen mannen en vrouwen: 1 op de 2 vrouwen houdt zich aan deze richtlijn houdt, terwijl dat bij mannen 1 op de 3 is. Ruim 1 op de 15 volwassenen drinkt overmatig. En overmatig betekent dan wekelijks meer dan 14 glazen alcohol voor vrouwen of 21 voor mannen. Circa 1 op de 12 volwassenen is een zware drinker. Als vrouw ben je een zware drinker als je minstens 1 keer per week minimaal 4 glazen alcohol op één dag drink. Voor mannen is dat bij minimaal 6 glazen. Meer mannen dan vrouwen zijn overmatige of zware drinkers.

Tips om te minderen met alcohol

In de Canadese richtlijn staan ook enkele tips om te minderen met alcohol, zoals:

• Drink langzaam
• Wissel elke alcoholische consumptie af met een niet-alcoholische consumptie
• Ga voor alcoholvrij of alcoholarme dranken
• Eet voor en terwijl je drinkt
• Zorg voor alcoholvrije weken

Dit artikel is geschreven door Angela Severs. Als voedingswetenschapper volgt Angela de ontwikkelingen over voeding, leefstijl en gezondheid op de voet. Haar passie is het vertalen van de nieuwste resultaten in adviezen voor de dagelijkse praktijk.