Obstipatie door het slikken van opiaten: wat nu?

Linda Hogervorst, diëtiste

Bedankt voor uw vraag. Obstipatie (verstopping) is een veelvoorkomende en vervelende klacht. Ik begrijp dan ook volledig dat u op zoek bent naar een oplossing.

Definitie obstipatie

Wanneer u last heeft van ten minste twee van de volgende klachten, dan is er sprake van obstipatie:

• twee keer (of minder dan twee keer) defecatie (=poepen) per week;
• hard persen tijdens de defecatie;
• harde en/of keutelige defecatie;
• gevoel van incomplete defecatie;
• gevoel van anorectale (=laatste stukje van uw endeldarm) obstructie of blokkade;
• digitale handelingen (=met de vingers) noodzakelijk om ontlasting te verwijderen.

Obstipatie door opiaten

Opiaten verhogen de spierspanning van het darmstelsel. Daarnaast verminderen ze de beweeglijkheid van de darmen. Verder neemt de afscheiding van verteringsenzymen en de vochtabsorptie af. Door deze veranderingen in het darmstelsel ontstaat er een harde en droge ontlasting.

Obstipatie door andere factoren

Ook andere factoren kunnen het risico op obstipatie vergroten, zoals leefstijlgerelateerde factoren:

• te weinig lichaamsbeweging;
• te weinig drinken;
• te lage voedingsvezelinname;
• niet toegeven aan defecatiedrang;
• somatische factoren;
• darmkanker;
• een obstructie van de darmen;
• metabole aandoeningen (zoals een traagwerkende schildklier en diabetes mellitus type II);
• een uitzakking van de vagina-achterwand o neurodegeneratieve aandoeningen (zoals de ziekte van Parkinson en multipele sclerose (MS)).

Leefstijladviezen

U geeft zelf aan dat u voldoende aan de leefstijlgerelateerde factoren van obstipatie (zoals voldoende lichaamsbeweging, vocht en voedingsvezels) werkt. Ik adviseer u om hiermee door te gaan. Dat wil zeggen:

• Probeer minimaal 150 minuten (tweeënhalf uur) per week (verspreid over diverse dagen) matige of zwaar intensieve inspanning te leveren. Voorbeelden hiervan zijn: wandelen, fietsen en hardlopen).
• Probeer minimaal twee keer per week spier- en botversterkende activiteiten te verrichten. Voorbeelden hiervan zijn: wandelen, traplopen, balansoefeningen en zwemmen.
• Probeer niet te veel te zitten.
• Probeer anderhalf à twee liter vocht (water, koffie en/of thee) te drinken, verspreid over de dag.
• Probeer voldoende voedingsmiddelen te eten die een bron zijn van voedingsvezels, namelijk: 250 gram groente, 2 porties fruit, 3 tot 4 sneeën volkorenbrood, 3 tot 4 opscheplepels volkoren graanproducten (zilvervliesrijst en volkorenpasta) of kleine aardappels en 15 gram ongezouten noten.

Als u dit voldoende naleeft, dan heeft dat in positieve zin invloed op uw stoelgang. Echter, als deze leefstijlgerelateerde factoren niet de primaire oorzaak waren van uw obstipatieklachten, dan zal het naleven van deze leefstijladviezen ook niet de belangrijkste oplossing zijn van uw obstipatieklachten.

Medische adviezen

Normaal gesproken adviseert de huisarts om, naast het gebruik van opiaten, een laxans (laxeermiddel) te gebruiken. Daarbij zijn lactulose of macrogol de eerste keus. Echter, u geeft aan dat u allergisch bent voor het gebruik van klassieke laxeermiddelen.

Lactulose werkt via osmose. Dat wil zeggen dat ze water aantrekken in de darm, waardoor de ontlasting op gang komt. Macrogol vergroot het volume van de ontlasting, waardoor de ontlasting op gang komt. Indien u allergisch bent voor beide soorten laxeermiddelen, dan zou u ook nog andere laxeermiddelen kunnen proberen. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld natuurlijke voedingsvezels, zoals psylliumvezels en zemelen. Deze kunt u gewoon kopen in de grote supermarkten. Het is wel belangrijk dat u hierbij voldoende blijft drinken.

Helaas zijn er verder nog maar weinig onderzoeken beschikbaar die informatie en adviezen geven over laxeermiddelen in combinatie met het gebruik van opiaten.

Ik adviseer u om een afspraak te maken met uw huisarts. Uw huisarts kan u adviezen geven over het gebruik van opiaten. Misschien is het mogelijk om de dosering te verlagen of om over te stappen naar een andere soort medicatie. Mochten de adviezen van de huisarts onvoldoende werken, dan zal u doorgaans doorverwezen worden naar de MDL-arts of internist.

Linda Hogervorst is freelance diëtist en heeft een master’s degree in Nutrition and Health. Ze is eigenaar van de eenmanszaak Into Food. Inmiddels beantwoordt ze geen expertvragen meer voor Gezondheidsnet. Heb je een vraag over voeding? Stuur dan een mail naar voedingsdeskundige Patricia Schutte. 

Heb je ook een vraag? Stel deze dan aan een van onze experts. Ga met spoedeisende vragen altijd naar je huisarts, daarvoor zijn de experts niet de aangewezen persoon. Ze stellen ook geen diagnoses. De overige voorwaarden vind je hier.