De 6 meest voorkomende anale klachten

De meest voorkomende klacht is bloedverlies, van een streepje op het toiletpapier tot grote druppels die in de toiletpot vallen en soms zelfs klonters of echte bloedarmoede. De tweede grootste klacht is pijn aan de anus. Je heb mensen die een enorme angst hebben om naar het toilet te gaan omdat het zo pijnlijk is, en nadien blijft die pijn nog uren nazinderen. Het derde symptoom waarvoor mensen naar de dokter gaan, is anale jeuk. Vaak wordt meteen aan aambeien gedacht. Maar wist je dat als mensen komen met de klacht dat ze aambeien hebben, dat dat in minder dan de helft van de gevallen ook écht zo is?

Dit zijn de meest voorkomende anale aandoeningen

1. Aambeien (hemorrhoïden)

Weetje: iedereen heeft aambeien. Alleen ze geven niet altijd klachten. Pas als ze wat te groot worden of gaan zwellen, kunnen ze klachten geven. Ze bevinden zich uitwendig of inwendig, net boven de anus of het poepgaatje, in wat artsen het anale kanaal noemen, een verbinding van een goede twee centimeter tussen de anus en de endeldarm, het laatste deel van de dikke darm. Het is een soort sponsachtig netwerk van kleine bloedvaten dat zich net onder het slijmvlies bevindt. Als je er te vaak veel druk op zet, kunnen ze uitrekken of zelfs uitzakken. Anaal bloedverlies is het meest voorkomende symptoom van aambeien. Pijn en jeuk zijn niet typisch voor aambeien. Typisch is wel dat je enkel last hebt op het moment dat je naar het toilet gaat. Ongeveer 40 procent van de mensen met anale klachten heeft aambeien. Wat kun je ertegen doen? Zorg voor een soepele stoelgang en ontlasting. Eet vezelrijk met voldoende groenten en fruit. Ga naar het toilet als je aandrang voelt. Zalfjes genezen de aambeien niet, ze verzachten alleen. Vaak gaan aambeien vanzelf weg, zo niet, dan zijn er andere opties: een soort verbranding, afbinden met een rubberbandje of een operatie.

2. Anale kloof of scheur (anale fissuur) 

Heb je pijn rond de anus als je naar het toilet gaat? Af en toe bloed bij de ontlasting? Dan heb je wellicht een fissuur of kloof. Typisch is de pijn in drie tijden: je hebt pijn op het moment dat je naar het toilet gaat en de stoelgang passeert, dan gaat de pijn over, er is opluchting, en tot slot, misschien een half uur later, komt de pijn terug en dat ongemak kan de hele dag duren. Oorzaak van dit kleine scheurtje in de anus is ook hard persen of veel afvegen bij diarree. Iedereen heeft regelmatig wondjes rond de anus, die normaal vlot genezen, maar op de middellijn is er minder doorbloeding en genezen wondjes minder snel. Hier bestaan wel zalfjes voor, die de doorbloeding van de huid stimuleren. Botox of een operatie is mogelijk als de wond chronisch wordt. Dit komt vaak na een bevalling voor. Ook wie de ziekte van Crohn heeft, is gevoeliger voor kloven.

3. Anale jeuk (pruritis ani)  

Jeuk in en rond de anus komt veel voor; het is meestal onschuldig, maar kan wel intens zijn. En het is uiteraard geen fijne plek om te krabben. Krabben maakt het ook vaak erger, want je huid raakt nog meer geïrriteerd. Anale jeuk is iets waar mannen vaker last hebben dan vrouwen - vier keer meer zelfs. Het probleem begint doordat er nog wat stoelgangresten zijn die irriteren. Je krabt en maakt wondjes. Je hebt de reflex om beter te gaan wassen, maar hierdoor raakt de huid nog meer geïrriteerd, met nog meer jeuk enzovoort. De behandeling is duidelijk: nooit zeep gebruiken als je je anus wast. In het begin kan het ook helpen om wc-papier te vermijden en de anus af te wassen met water zodat het daar heel schoon is. Drogen kan dan tijdelijk met een haardroger, al moet je opletten dat die niet te warm staat. Huis-tuin-en-keukentrucjes, maar ze helpen! Blijft er toch wat eczeem, dan kan een arts cortisonezalf voorschrijven.

4. Wormen (oxyuren) 

Aarsmaden zijn kleine, witte wormpjes die lijken op draadjes van ongeveer een halve centimeter lang. Ze komen vrij veel voor bij kinderen. Als een kind het heeft, kan het hele gezin besmet zijn. Aarsmaden leven in de darm en komen 's nachts 'naar buiten', waarbij ze eitjes leggen rond de anus. Dat veroorzaakt jeuk, de besmette persoon gaat krabben, eitjes blijven kleven onder de nagels en worden overal overgezet: op kleding, handdoeken etc. Besmetting ontstaat wanneer je eitjes inslikt, en hoeveel keer zit een kind niet met zijn vingers in de mond van papa of mama? Er bestaan wormdodende medicijnen en het is goed om meteen het hele gezin te behandelen, twee keer met tien dagen ertussen. Ook het beddengoed in de kookwas en het huis even poetsen luidt het advies.

5. Anuskanker (anaal carcinoom) 

Anuskanker, waarbij een tumor ontstaat in het anale kanaal of ter hoogte van de anusstreek, is een vrij zeldzame kanker. De meeste vormen van anuskanker ontstaan na een infectie met HPV, het uiterst besmettelijke humaan papillomavirus dat ook verantwoordelijk is voor baarmoederhalskanker bij vrouwen. Er komen vrij veel soa's voor rond de anus: chlamydia, gonorroe, syfilis, wratten... Deze laatste worden veroorzaakt door HPV dat enorm besmettelijk is: bijna 80 procent van de bevolking komt vroeg of laat in contact met dat virus. Zestig procent raakt het weer kwijt, maar bij 15 tot 20 procent wordt het een chronische infectie, wat zorgt voor anogenitale wratten. En dan heb je bepaalde types die dus het risico op kanker verhogen. Anuskanker is zeer zeldzaam, elk jaar krijgen zo'n 250 Nederlanders te horen dat ze anale kanker hebben.

6. Fistels en abcessen 

Tot slot moeten ook wel fistels en abcessen even genoemd worden. Omdat mensen met de ziekte van Crohn duidelijk meer kans hebben om daar problemen mee te krijgen. Fistels en anale abcessen zijn een soort ontsteking waarbij pus zich ophoopt; dat zorgt voor een constante pijn, in tegenstelling tot een fissuur. Onschuldig, maar het kan wel serieuze klachten geven! 

Meer lezen over de darmen?

Voor dit artikel is informatie gebruikt uit het boek Wat onze darmen ons vertellen van prof. dr. Danny de Looze. Hij is kliniekhoofd maag- en darmziekten van het UZ Gent. Hij is een van Vlaanderens meest geliefde artsen sinds zijn deelname aan het programma 'Topdokters'. Hij staat bekend om zijn droge humor en no-nonsense vertelstijl. Tevens is hij auteur van de bestseller 'Lactose, gluten en co'.