Moe door ziekte: hoe komt het?

Een gevoeliger immuunsysteem

Een ziekte kan ervoor zorgen dat je immuunsysteem gevoeliger wordt. Het reageert dan sneller en heftiger op virussen, maar bijvoorbeeld ook op stress. Bij een virus of stress stuurt het immuunsysteem zogenoemde ‘boodschapperstoffen’ naar je hersenen. Die geven je een grieperig gevoel: je voelt je slap, futloos en je hebt nergens zin in. Als er een virus is, is het goed om rust te nemen. Maar na stress is het juist belangrijk om te bewegen, ook al voelt dat misschien niet zo.

Overleg met je (huis)arts

Het is soms lastig te ontdekken waardoor jouw vermoeidheid is ontstaan of wordt verergerd. Overleg hierover met je huisarts of specialist. Soms is er een makkelijk behandelbare reden voor je vermoeidheid. Maar helaas is er niet altijd een medische oplossing om je fitter te voelen. Misschien wordt jouw vermoeidheid door je gedrag en/of gedachten beïnvloed. Bijvoorbeeld doordat je veel piekert, slecht slaapt of je energie niet goed genoeg verdeelt over de dag en de week.

Bezorgdheid en piekeren

Het is logisch dat je je door ziekte soms bezorgd en gespannen voelt. Piekeren over je vermoeidheid, of juist je zorgen weg te stoppen, kan je extra moe maken. Gedachten als ‘Dit zal nooit meer overgaan’, helpen niet echt bij vermoeidheid. Alles lijkt dan zinloos te zijn. Gedachten als  ‘Met goede hulp is het misschien mogelijk te herstellen’ kunnen juist het gevoel geven dat je niet bij de pakken neer hoeft te zitten.

Verstoord slaappatroon

Pijn, onzekerheid, onrust, angst en verdriet kunnen je slaap verstoren. Jouw ‘biologische klok’, die bepaalt wanneer je slaperig bent of wakker wordt, raakt dan van slag. Je kunt deze biologische klok weer in een normaal ritme brengen door gedurende langere tijd op vaste tijdstippen te gaan slapen en op te staan. Om een goed ritme te krijgen is het beter om overdag niet te slapen, maar zo nodig wel te rusten. Om in slaap te vallen kan het helpen een ontspanningsoefening te doen.

Activiteiten

Doorgaan als je eigenlijk niet meer kunt, is roofbouw plegen op je energievoorraad. Het opladen daarvan kost veel meer tijd dan het opmaken. Hierdoor kun je steeds pieken en dalen hebben: veel doen en daarna weer niets waard zijn. Of je doet zo min mogelijk, in de hoop dat de vermoeidheid afneemt. Meestal werkt dit averechts: je conditie en energieniveau nemen zo steeds verder af. De kunst is te leren de pieken eraf te halen en jouw bezigheden rustig op te bouwen. Dit kan in kleine stapjes en met veel afwisseling in lichamelijke, sociale en mentale bezigheden.

Omgeving

Als de diagnose kanker kortgeleden is gesteld, hebben mensen in jouw omgeving vaak meer begrip dan wanneer je al lange tijd erg moe bent. Dit kan spanning geven en je vermoeidheid erger maken. Het is vaak moeilijk duidelijk te maken wat er precies voor jou veranderd is. Hierdoor kun je je teleurgesteld voelen, onenigheid krijgen of het contact met sommige mensen kwijtraken. Het kan helpen als jij zélf duidelijk weet wat je hoopt, verwacht en graag wilt. Deel dit met anderen.

Meer informatie

Welke oorzaak jouw vermoeidheid ook heeft, je kunt je fitter voelen door je gedrag aan te passen. Door bijvoorbeeld je energie goed te verdelen, beweging en ontspanning af te wisselen en verwachtingen van de omgeving bij te stellen. Bekijk de tips om zelf aan de slag te gaan met je vermoeidheid. Kom je er zelf niet helemaal uit? Vraag hulp aan je huisarts of specialist. Die kan jou eventueel verwijzen naar een deskundige in vermoeidheid, zoals een fysiotherapeut of psycholoog.

Dit artikel is tot stand gekomen met hulp van het Helen Dowling Instituut. Zij zetten zich met het project Fitter bij Ziekte in voor meer bewustzijn over vermoeidheid bij ziekte, en hoe mensen zich weer fitter kunnen voelen.