Kun je van weinig slaap dik worden?

Dit is een artikel uit 2020. Dr. Michael Mosley is helaas overleden in 2024 op het Griekse eiland Symi. Mosley was een veelzijdig journalist, presentator en televisiedokter. 

Ja, van te weinig slaap kun je dik worden, stelt Michael Mosley, auteur van het boek Slaap vast. Volgens Mosley heeft een slechte nachtrust niet alleen gevolgen voor je hersenen, maar ook voor je lichaam, inclusief je vermogen je bloedsuikerspiegel te reguleren. Op de lange termijn kan dat tot obesitas en diabetes leiden.

Hij legt uit waarom: "Omdat ik benieuwd was naar de impact van een paar nachten weinig slapen, werkte ik enkele jaren geleden mee aan een experiment van dr. Eleanor Scott, die werkzaam is aan de University of Leeds. We rekruteerden een groep gezonde vrijwilligers, die een bewegingsmeter en een glucosemeter voor de bloedsuikerspiegel om hun arm kregen. Op die manier konden we voortdurend meten wat er met hun bloedsuikerspiegel gebeurde zonder steeds in hun vingers te hoeven prikken.

Allereerst vroegen we onze proefpersonen om twee nachten normaal te slapen (zodat we een basis hadden om onze bevindingen op te baseren) en daarna twee avonden drie uur later dan normaal naar bed te gaan. Ik vond dat ik dit niet van onze proefpersonen kon vragen als ik niet bereid was mij ook zelf aan dit experiment te onderwerpen. Bovendien was ik benieuwd welk effect dit op mijn bloedsuikerspiegel zou hebben. Sinds 2012 lijd ik aan diabetes type 2, maar ik heb er geen last meer van omdat ik het 5:2-dieet heb gevolgd en 9 kilo ben afgevallen. Zou ik nu nog steeds een terugslag kunnen krijgen door een paar nachten slecht slapen?

Vreetkick

Na twee nachten met veel te weinig slaap ging ik weer naar Leeds, waar ik met dr. Scott en de andere proefpersonen had afgesproken. Iedereen klaagde over een vreetkick. Een persoon beschreef het als volgt: 'Ik had zó veel behoefte aan koekjes – en dan bedoel ik niet gewoon eentje. Ik nam meteen tien koekjes met roomvulling.''Is dat ongebruikelijk?' vroeg ik hem. 'Ja, voor het ontbijt is dat absoluut ongebruikelijk!' Of we ons nu tegoed hadden gedaan aan koekjes of ons hadden weten in te houden, allemaal zagen we een duidelijke verhoging van de bloedsuikerspiegel na dat ernstige slaaptekort. Zozeer zelfs dat sommigen van ons (ik ook) nu een waarde hadden die je eerder bij patiënten met diabetes type 2 zou verwachten, terwijl we voorafgaand aan het experiment een normale bloedsuikerspiegel hadden. Onze bloedsuikers waren na een nacht goed slapen weer terug op het oude niveau.

Zoals dr. Scott duidelijk maakte, zijn er veel aanwijzingen dat mensen die over het algemeen slecht slapen meer kans hebben op overgewicht, obesitas en diabetes type 2 dan mensen die meestal goed slapen. Hoe werkt dit? Dr. Scott: 'We weten dat als je te weinig slaap krijgt, je hongerhormonen veranderen, waardoor je eerder trek hebt en je je minder snel vol voelt. We weten ook dat als mensen te weinig slaap krijgen, ze vaak trek hebben in zoetigheid, wat die behoefte aan koekjes kan verklaren. Daarnaast produceer je meer van het stresshormoon cortisol als je wakker bent op momenten dat je hoort te slapen, en dat kan de volgende dag ook je bloedsuikerspiegel beïnvloeden.'

Ons experiment was maar kleinschalig, maar een recente meta-analyse, uitgevoerd door onderzoekers van King’s College in Londen, toonde aan dat mensen met een slaaptekort per dag gemiddeld 385 calorieën extra innemen, wat gelijkstaat aan een groot stuk taart. Niet alleen schiet je bloedsuikerspiegel omhoog en maken je hongerhormonen overuren wanneer je moe bent, ook het deel van je hersenen dat wordt geassocieerd met beloningen wordt geactiveerd. Met andere woorden, je bent eerder geneigd naar ongezonde dingen als chips en chocolade te grijpen.

De vicieuze cirkel

Van te weinig slapen word je dikker, en meer lichaamsvet (vooral rond de buik en nek) betekent dat je slechter slaapt. Het is een vicieuze cirkel. Toen ik een suikerpatiënt met overgewicht was, sliep ik slecht, deels doordat ik ontzettend snurkte. Door overgewicht heb je bovendien een grotere kans op slaapapneu, een stoornis waarbij je per nacht honderden keren stopt met ademhalen. Hierdoor word je ontzettend moe en hongerig en de impact op je hersenen is enorm."

Heb jij ook een goede vraag? Stuur ons een mail.

Na zijn artsexamen werd Dr. Michael Mosley documentairemaker en presentator bij de BBC. Hij is auteur van internationale bestsellers over periodiek vasten, waaronder Het 8-weekse bloedsuikerdieet, Het slimmedarmendieet en De Snelle 800.