Wat voeding kan doen bij... reuma

Kan voeding iets doen bij reuma en artrose, de pijnlijke aandoeningen aan gewrichten, spieren en pezen? Ja, denken onderzoeker Wendy Walrabenstein en reumatoloog Dirkjan van Schaardenbrug. Ze doen momenteel een voedings- en leefstijlonderzoek bij mensen met reuma en artrose. Deze groep krijgt een plantaardig dieet voorgeschreven, zonder vlees, vis, ei, zuivel. Volgens Walrabenstein heeft een plantaardige voeding op verschillende manieren een positief effect: ‘Reuma is een auto-immuunziekte. Bij veel mensen met reuma wordt de aandoening veroorzaakt door een laaggradige ontsteking in het lichaam, door metabole ontregeling. Ook bij artrose is er een ontstekingscomponent. Een plantaardige voeding kan helpen deze laaggradige ontstekingen te dempen. Bovendien zorgen de vele vezels in plantaardige voeding voor een gunstig effect op het microbioom in de darmen, en ook dat kan helpen de laaggradige ontstekingen tegen te gaan.

50 gram vezels per dag

Vezels komen van nature alleen voor in plantaardige producten: groenten, fruit, noten, pitten en zaden, peulvruchten en volkoren granen. Plantaardig eten betekent dan ook dat je veel vezels binnenkrijgt. Negen op de tien Nederlanders krijgen niet de aanbevolen hoeveelheid van 30 gram vezels binnen, maar de deelnemers aan het onderzoek van Walrabenstein halen het met gemak: "De dagmenu’s bevatten al snel 50 tot 60 gram vezels. Daardoor hebben de deelnemers nauwelijks honger: vezels verzadigen namelijk heel goed. Ook helpt het bij het afvallen en het zorgt ervoor dat hun stoelgang van een leien dakje gaat. Uit recent onderzoek blijkt bovendien dat vezels een remmend effect hebben op de botafbraak." Walrabenstein kan nog niet verklappen of de plantaardige voeding daadwerkelijk de reuma en artrose verbetert, want het onderzoek loopt nog. "Maar de eerste resultaten zijn hoopgevend", licht ze een tipje van de sluier op. "Wat wel zeker is, is dat deze voeding een positief effect heeft op het darmmicrobioom: gevarieerder en meer goede bacteriesoorten. En dat is weer goed voor het immuunsysteem."

Wat eet je dan tegen reuma en artrose?

Plantaardig eten is de basis van de studie. De voeding is altijd zo onbewerkt mogelijk en heel volwaardig. Ook zit er weinig tot geen toegevoegde suiker in en kant-en-klaar producten worden vermeden. De deelnemers eten ’s ochtends bijvoorbeeld sojayoghurt met muesli en fruit of havermoutpap van een plantaardige melkvervanger. Tussen de middag eten ze linzensoep met brood of een salade met peulvruchten. De warme maaltijd bestaat bijvoorbeeld uit pasta met paddenstoelensaus of een chili sin carne. "Onze recepten zijn voedzaam, volwaardig en heel smakelijk," vindt Walrabenstein. "De voedingswaarde is compleet, op vitamine D en vitamine B12 na. Die vitamines moet je extra bij slikken. Het klinkt overigens moeilijker dan het is, de meeste deelnemers staan verbaasd over het gemak van de omschakeling naar een plantaardig voedingspatroon. We leren mensen ook om te gaan met wat ik noem ‘perfectie in de imperfectie’. Je hoeft je niet in bochten te wringen om echt zeker te zijn van 100 procent plantaardig. We streven ernaar, maar zijn ook met lagere percentages tevreden. Immers, hier stress over hebben willen wij ook voorkomen." En er is meer dan alleen plantaardige voeding. De deelnemers hebben ook een ander ritme, vertelt Walrabenstein: "Ze eten drie maaltijden per dag en in principe geen tussendoortjes. Ook hoort het bij het onderzoek om een keer twee tot vier dagen te vasten, met alleen groenten. Overigens draait het niet alleen om voeding. Ook beweging, slaap en ontspanning spelen een belangrijke rol in het onderzoek."

En koolhydraten dan?

Er is een stroming van artsen en diëtisten die vindt dat veel koolhydraten schadelijk zijn bij laaggradige ontsteking, insulineresistentie, diabetes of een andere vorm van metabole ontregeling. De plantaardige voeding in dit onderzoek is juist rijk aan koolhydraten. Walrabenstein reageert: "In ons onderzoek doen ook mensen met diabetes type 2 mee en ook zij reageren goed op deze voeding. Ik denk dat de kwaliteit van de onbewerkte voeding, het hoge vezelgehalte, het gewichtsverlies en de rust tussen de maaltijden door daarin een rol spelen. De een zal beter reageren op koolhydraten dan een ander, maar in onze studie reageert iedereen goed op het plantaardige dieet. Er is niet één weg naar Rome én er zijn ook meerdere verschillende voedingspatronen die werken bij aandoeningen. Juist dat maakt het interessant."

Er zijn nog enkele plekjes vrij voor de studie.

U kunt zich aanmelden als u aan de volgende voorwaarden voldoet:

1. U heeft reumatoïde artritis met enige ziekteactiviteit (u heeft dus op het moment enkele gezwollen en/of pijnlijke gewrichten). Als u medicijnen gebruikt voor de reuma, dan is het belangrijk dat u sinds drie maanden stabiel bent op deze medicatie.
2. U heeft artrose in knie en/of heup en daarnaast ook overgewicht heeft in combinatie met een verhoogd cholesterol, een hoge bloeddruk en/of een verhoogde bloedsuiker of diabetes type 2.

Wendy Walrabenstein heeft een praktijk voor leefstijltherapie in Utrecht. Zij ontdekte tijdens haar promotieonderzoek dat leefstijlinterventie op basis van plantaardige voeding, beweging en stressreductie een positief effect heeft op mensen met reuma en artrose. Dit programma wordt nu onder de naam Plants for Health beschikbaar gemaakt voor mensen met reumatische aandoeningen. Daarnaast schreef ze het boek Food Body Mind over het ontwikkelen van een gezonde leefstijl.