Wat is axiale spondyloartritis?

Axiale spondyloartritis - kort gezegd axiale SpA - is een auto-immuunziekte die bij zowel mannen als vrouwen voorkomt, hoewel de symptomen per sekse kunnen verschillen. Het begint meestal tussen het 15e en 35e levensjaar en de bekendste vorm ervan is de ziekte van Bechterew (ankyloserende spondylitis).

Hoe ontstaat axiale SpA?

Zoals gezegd is axiale SpA een auto-immuunziekte. Dit betekent dat je afweersysteem je eigen lichaamscelen aanvalt, met ontstoken gewrichten tot gevolg. Hoe axiale spondyloartritis komt is niet helemaal zeker, maar in bepaalde families komt de ziekte wel meer voor, dus waarschijnlijk speelt erfelijke aanleg een rol. Negentig procent van de mensen met axiale SpA heeft de erfelijke factor HLA-B27 in het bloed. Dit percentage is acht procent bij mensen die geen axiale SpA hebben. Zo'n 1 op de 200 mensen lijdt aan axiale SpA, maar wanneer een van de ouders de ziekte heeft, is de kans dat hun kind de ziekte ook krijgt ongeveer 1 op 10 (10 procent).

Een andere theorie is, dat infecties van de darmen of urinewegen een aanleiding zijn voor het ontstaan van axiale SpA. De natuurlijke afweer van het lichaam richt zich eerst op die infectie, maar slaat als die infectie over is op hol waarbij je afweersysteem goede cellen aanvalt. Hierdoor komen bepaalde stoffen vrij waardoor ontstekingen ontstaan in je gewrichten, pezen, spieren of organen.

Hoe wordt axiale SpA gediagnosticeerd?

Bij axiale spondyloartritis zijn gewrichten in je rug en in je bekken ontstoken. Het gaat dan vooral om je sacro iliacaal gewricht. Dat SI-gewricht is het gewricht tussen het heiligbeen en het bekken. Maar ook andere gewrichten kunnen ontstoken raken, zoals knieën, enkels en schouders en zelfs je vingers en tenen. Kom je met deze klachten bij de dokter, dan kan hij of zij vaak al inschatten of je axiale SpA hebt. Je krijgt dan een verwijzing naar de reumatoloog, die meestal een röntgenfoto laat maken van je onderrug en bloedonderzoek naar de ontstekingen zal doen. Vaak wordt er ook een MRI-scan gemaakt. Deze geeft namelijk een veel nauwkeuriger beeld van je gewrichten dan een röntgenfoto. Hierdoor worden afwijkingen of ontstekingsverschijnselen die op axiale SpA kunnen wijzen, sneller opgespoord.

Verschillende vormen van axiale SpA

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen axiale spondyloartritis (axiale SpA) en perifere spondyloartritis (perifere SpA). Bij de eerste staan staan klachten aan je bekken en je wervelkolom op de voorgrond, zoals bij de ziekte van Bechterew. Bij perifere spondyloartritis, oftewel perifere SpA, raken vooral de grote gewrichten in je armen of benen ontstoken.

Ook bij axiale SpA wordt er een onderverdeling gemaakt, namelijk tussen de ziekte van Bechterew en niet-radiografische axiale SpA. Bij de ziekte van Bechterew zijn er op röntgenfoto’s namelijk zichtbaar afwijkingen aan het bekken of de wervelkolom. Bij niet-radiografische axiale SpA hebben mensen dezelfde klachten en ontstekingsverschijnselen, maar zijn er op röntgenfoto’s (nog) geen afwijkingen aan het bekken of de wervelkolom te zien. Niet-radiografische axiale SpA kan dus overgaan in de ziekte van Bechterew, zodra er wel afwijkingen op de röntgenfoto zichtbaar zijn.

Andere namen voor axiale SpA:

• De ziekte van Bechterew
• Ankyloserende spondylitis (AS)
• Spondylitis ankylopoetica
• Spondylartropathie(ën)

Hoe verloopt axiale SpA?

Hoewel er met de juiste medicatie en voldoende beweging voor de meeste mensen 'normaal' met axiale SpA te leven valt, is het wel een hele vervelende aandoening. De ziekte gaat namelijk gepaard met ernstige verstijving en verminderde mobiliteit, ontstekingsrugpijn en vermoeidheid en slecht slapen. Dat heeft natuurlijk ook z'n weerslag op je sociale leven en het functioneren op je werk. Meestal wisselen periodes met veel klachten zich af met periodes met minder klachten. De meeste mensen met axiale SpA merken wel dat ze in de loop der jaren minder flexibel worden, met stijvere gewrichten.

De diagnose axiale SpA brengt ook een verhoogd risico op andere aandoeningen met zich mee. Zo loop je meer risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten en verhoogt axiale SpA het risico op osteroperose (botontkalking).  Door je verminderde afweer, heb je ook meer kans op infecties, zoals gordelroos of longontsteking. Daarom is het belangrijk om gezond en calciumrijk te eten, in beweging te blijven en te zorgen voor voldoende vitamine D.

De behandeling van axiale SpA

Is de diagnose axiale SpA eenmaal gesteld, dan zal er in overleg met de reumatoloog gekeken worden naar de juiste behandeling om de gewrichtsontstekingen te verminderen. Veel gebruikte medicijnen bij axiale SpA zijn ontstekingsremmers (NSAID's), klassieke reumamedicijnen, biologische medicijnen (bDMARD) en corticosteroïden. Deze middelen kunnen de ziekte niet genezen, maar wel de ontstekingen afremmen en de pijn en stijfheid verminderen. Naast medicijnen zal de focus in de behandeling verder op beweging liggen.