Voeding bij reuma: weet wat je eet

Overgewicht is voor niemand gezond, maar reuma en overgewicht zijn zeker geen geweldige combinatie. Het is algemeen bekend dat bij artrose mensen met overgewicht meer pijnklachten hebben. De druk op de gewrichten is simpelweg te groot. Bovendien blijken reumamedicijnen minder goed aan te slaan bij mensen die te zwaar zijn. Daarnaast geeft overgewicht niet alleen op korte termijn klachten, maar blijkt het ook een negatief effect te hebben op het ziekteverloop en zorgt extra buikvet voor de aanmaak van ontstekingsstoffen. Naast afvallen bij overgewicht is beweging ook voor mensen met reumatische klachten belangrijk.

Visvetzuren, glucosamine en vitamine D

Er zijn beperkte aanwijzingen dat visvetzuren een licht ontstekingsremmend effect hebben. Hiernaar is met name onderzoek gedaan bij reumatoïde artritis. Het blijkt dat er voor een ontstekingsremmend erg hoge doseringen nodig zijn en dat brengt weer risico’s met zich mee. Gewoon één keer per week vette vis eten, voor het gezonde effect op hart en bloedvaten is dus voldoende. Glucosamine kan als een milde pijnstiller werken bij artrose van de knie. Het is echter niet aangetoond dat glucosamine het erger worden van artrose tegengaat. Vitamine D is niet alleen belangrijk om osteoporose te voorkomen. Deskundigen vermoeden ook dat vitamine D een gunstige werking heeft bij ontstekingsreuma. De effectiviteit hiervan is echter nog onvoldoende bewezen. Vraag je huisarts of specialist of je een vitamine-D preparaat nodig hebt. Ook mensen met Lupus Erythemathodes (LE) die weinig buiten komen wordt aangeraden contatc met de arts te zoeken. Vanwege de huidklachten krijgen mensen met LE namelijk vaak het advies om zonlicht te vermijden. Maar ons lichaam maakt vitamine D natuurlijk aan onder invloed van zonlicht. Suppletie kan dus zinvol zijn.

Koffie en alfalfa

Voor mensen met reumatoïde artritis is er geen reden het gebruik van koffie te verminderen, hoewel dat vaak wordt beweerd. Koffie doet reumatoïde artritis niet ontstaan en heeft ook geen negatief effect op de ziekte. Bij Lupus is wél gebleken dat er één voedingsmiddel is waarvan sommige mensen een opvlamming van de huidklachten krijgen: alfalfa. Het is niet helemaal duidelijk welk stofje hiervoor verantwoordelijk is, dus het is verstandig alfalfa te mijden.

Axiale spondyloartritis (axiale SpA)

Mensen die axiale spondyloartritis (zoals de ziekte van Bechterew) hebben, krijgen vaker dan gemiddeld last van osteoporose. Voor hen is het van belang om in de voeding rekening te houden met voldoende vitamine D, calcium en andere mineralen. Calcium is nodig voor je botopbouw. Vitamine D heb je nodig om calcium uit de darmen op te nemen. Daarnaast kan magnesium ook een rol spelen bij de botopbouw.

Het advies is om gemiddeld per dag 1000 mg calcium te gebruiken.
Calcium zit in zuivelproducten zoals kaas, melk, yoghurt. In mindere mate komt het voor in groente. Wil je liever geen zuivel? Ook sojamelk bevat calcium.
Vitamine D zit in zuivel en vette vis en is toegevoegd aan de meeste margarines of halvarines.
Andere mineralen (waaronder magnesium) zitten in groenten, graanproducten, peulvruchten en noten.

Jicht en purine

Jicht is een reumatische aandoening waarbij urinezuurkristallen neerslaan in de gewrichten. Dit veroorzaakt gewrichtsontstekingen. Urinezuur is een normaal afvalproduct van de stofwisseling; het wordt gemaakt van purine die in ons lichaam aanwezig is. Medicijnen hebben bij jicht meer invloed dan voedingsmaatregelen. Het purinebeperkte dieet dat vroeger veel werd aangeraden wordt tegenwoordig dan ook minder voorgeschreven.

Voedingstips tips bij jicht

Purine komt voor een klein deel rechtstreeks uit onze voeding. Ook zonder dieet kun je veel doen om het risico op een jichtaanval te verkleinen:

• Gebruik weinig alcohol. Alcohol bevordert het urinezuurgehalte in het bloed. Ook maakt alcohol het de nieren moeilijk om urinezuur kwijt te raken.
• Bij overgewicht is afvallen verstandig, omdat daardoor het urinezuurgehalte in je bloed daalt.
• Drink minstens 2 liter water per dag. Dit zorgt ervoor dat je meer moet plassen en meer urinezuur uitscheidt.
• Het risico van een jichtaanval wordt, bij mensen die daar gevoelig voor zijn, getriggerd door fructose. Fructose wordt toegevoegd aan onder meer suikerhoudende frisdranken, koek, snoep en vruchtensappen. Light frisdranken en producten zonder suiker, honing of fructose maar met bijvoorbeeld zoetstof hebben dit effect niet.
• Voor mensen met andere reumatische aandoeningen dan bovenstaande - zoals fibromyalgie - geldt: zorg voor een gezonde, gevarieerd eetpatroon. Wetenschappelijk onderzoek heeft geen relatie aangetoond tussen voeding en de overige vormen van reuma.

Tips bij mond- en slikproblemen

Bij sommige vormen van reuma komen wel slik- of darmklachten voor. De laatste kan komen doordat de reumaremmers invloed hebben op de voedselopname. En andersom kan voedsel effect hebben op de werking van de medicijnen.

Sjögren

Een droge en pijnlijke mond bij bijvoorbeeld het syndroom van Sjögren maakt eten lastig. Door gebrek aan speeksel kan een vieze aanslag op de tong ontstaan. Kunstspeeksel - ook wel bevochtigingsgel genoemd - kan eventueel zorgen dat de tong makkelijker beweegt en maakt de slijmvliezen soepeler. Kunstspeeksel is verkrijgbaar bij drogist en apotheek. Bij de ziekte van Behçet of lupus erythematodes kunnen pijnlijke aften normaal eten verstoren. Tips die het eten bij mond- en slikproblemen makkelijker maken:

Pijnlijke of droge mond

• Spoel je mond regelmatig of drink steeds een klein beetje water; houd zo nodig de mond vochtig met een mondsproeier.
• Zorg voor een goede mondverzorging: goed tandenpoetsen, flossen en het gebruik van mondwater. Ga zeer regelmatig voor controle naar de tandarts.
• Kauwen en zuigen stimuleren de speekselklieren om dun, waterig speeksel te produceren; bijvoorbeeld een ijsklontje, stukje komkommer of een snoepje. Ook (suikervrije) kauwgom helpt.
• Gebruik bij de warme maaltijd (liefst magere) jus, saus of pasta met saus, of eet maaltijdsoep.
• Smeuïg beleg zoals smeerkaas, roerei, paté, salade, jam of honing slikt gemakkelijker dan droog beleg. Pap, drinkontbijt en vla gaan waarschijnlijk beter dan brood. Je kunt brood ook in melk of bouillon dompelen.
• Laat hete dranken eerst wat afkoelen.
• Soms zijn ijs en ijskoude gerechten prettig, omdat kou enigszins verdooft.
• Vermijd producten die pijn kunnen geven, zoals kruiden en specerijen, vruchtensap, frisdranken, alcoholische dranken en erg zoute of scherpe voedingsmiddelen.
• Gebruik bij een pijnlijke mond geen zure gerechten; ook koolzuurhoudende dranken hebben een lage zuurgraad.
• Producten met harde korstjes, noten, botjes en graten kunnen extra pijnlijk zijn.
• Soms is gemalen of vloeibare voeding (tijdelijk) beter. Met een staafmixer kunt je je warme maaltijd malen samen met wat vocht.

Slikproblemen

Als je pijn hebt bij het slikken, kan het prettiger zijn om vaker kleine beetjes te eten of er wat bij te drinken. Slikproblemen kunnen bij veel reumatische aandoeningen voorkomen, bijvoorbeeld bij polymyositis, sclerodermie en lupus erythemathodes. Het blijft wel belangrijk om zo gezond mogelijk te eten, een diëtist kan hier eventueel bij helpen.