Zwemmersjeuk door zoet water

Zwemmersjeuk ontstaat doordat de larven van de worm Trichobilharzia een klein stukje in de menselijke huid binnendringen. Deze larven komen voor op slakken in zoet water, vooral in niet zo diep, stilstaand of langzaam stromend water. Zodra er in oppervlaktewater gezwommen wordt, meestal aan het begin van de zomer, komen de eerste meldingen van zwemmersjeuk.

Besmetting

De worm Trichobilharzia is een schistosoom en leeft in de bloedvaten van gewervelde dieren. Trichobilharzia besmet vooral eenden en ganzensoorten. De eitjes van de worm komen via de uitwerpselen van de vogels in het water terecht. De larve gaan vervolgens op zoek naar een tussengastheer, een slak. Doordat de slak besmet raakt door de larve, ondergaat de slak een verandering. Deze scheidt vervolgens een nieuw soort larfje (cercarie) uit.

Cercariën zijn larven met een gevorkte staart en zij gaan weer op zoek naar nieuwe watervogels om te besmetten. Als ze via de huid van de watervogels hun bloedvatenstelsel zijn binnen gedrongen kan de hele cyclus weer opnieuw beginnen.

In het geval van zwemmersjeuk dringen de cercariën per ongeluk de huid van mensen binnen. Bij mensen kunnen ze echter niet in het bloed terecht komen, daarom is zwemmersjeuk ongevaarlijk. Wel kan er een allergische reactie ontstaan.

Klachten

Als je voor de eerste keer besmet wordt met Trichobilharzia treedt na 10 tot 30 minuten jeuk op. Meestal zie je ook wat rode plekjes op de huid, op de plaats waar de larfjes binnen zijn gedrongen. De jeuk gaat vaak snel weer over. Een of twee weken later ontstaan op dezelfde plaatst jeukende rode bultjes. Dat is een reactie van de huid op de larfjes die dood gaan.

Een eerste besmetting kan ook ongemerkt voorbij gaan. Als je daarna opnieuw wordt besmet, zijn de symptomen vaak veel heftiger. Door deze heftigere reactie zullen de larfjes eerder dood gaan, maar zijn ook de jeuk en bultjes meer aanwezig.

En dan?

Over het algemeen gaat zwemmersjeuk binnen een week vanzelf over. De aandoening hoeft dan ook niet behandeld te worden. Wel kun je eventueel een crème gebruiken tegen de jeuk.

Als er door het krabben huidontstekingen ontstaan of als de uitslag heel hardnekkig is en gepaard gaat met koorts, is het raadzaam om even bij de dokter langs te gaan. Deze kan dan een zalf of geneesmiddel voorschrijven tegen de allergische reactie.

Voorkomen

Niet zwemmen in oppervlaktewater is natuurlijk de meest makkelijke manier om eventuele zwemmersjeuk te voorkomen. Als buitenwater officieel wordt aangemerkt als zwemwater kun je er vanuit gaan dat er wordt gecontroleerd op de aanwezigheid van wormpjes. Als er larven in water zijn aangetroffen, verschijnen er over het algemeen waarschuwingsborden langs de kant.

Als je niet zeker weet hoe gevoelig je bent voor zwemmersjeuk kun je beginnen met een korte duik of pootje baden. De kans op jeuk neemt af als je niet langer dan 10 minuten in het water blijft, je daarna goed afdroogt en direct droge kleding aantrekt.

Niet alle schistosomen zijn ongevaarlijk. De tropische variant schistosoma kan wel degelijk het menselijk systeem binnendringen. Een infectie met deze worm wordt vaak Bilharzia genoemd.