Bilharzia: infectie met de schistosoma

Je kunt besmet raken met de schistosoma door te baden, waden en zwemmen in stilstaand water. Ook drinken en wassen kan tot besmetting leiden. De eitjes van de parasitaire worm komen namelijk uit in zoet water. Uit de eitjes komen onvolwassen larven die alleen kunnen overleven in de zoetwaterslak. In de slak groeien de larven verder uit.

De volwassen larven komen weer in het water terecht en kunnen de huid van een mens doorboren. In de mens groeien de larven uiteindelijk uit tot wormen. Ze nestelen zich meestal in de kleine bloedvaatjes van de darmen of blaas. De vrouwtjes leggen eieren die door de wand van de darm of blaas heen en via de ontlasting en urine in het water terecht komen. Dat maakt de cirkel weer rond.

Klachten

Een besmetting met de schistosoma leidt tot vrij algemene ziekteverschijnselen. De hoeveelheid klachten hangt sterk samen met het aantal larven dan je binnen hebt gekregen. Een tot twee maanden na besmetting kun je acute symptomen krijgen zoals koorts, hoesten, spierpijn en rillingen. Andere klachten zijn gebrek aan eetlust, gewichtsverlies en hoofd-, buik- en gewrichtspijn. Daarna komt de ziekte in een chronische fase.

Bij reizigers treedt bijna altijd een lichte infectie op: weinig wormen en ook weinig eieren. Hierdoor hebben de meeste reizigers ook geen ernstige problemen. In de chronische fase kunnen namelijk ontstekingen ontstaan in de blaas en darmen. Bij de lokale bevolking zien we dan ook ernstige afwijkingen van de darmen, lever, blaas en nieren.

Darm en blaas

Mensen kunnen besmet raken met vijf soorten schistosoma-wormen, maar in de praktijk krijgen Nederlandse reizigers er maar met twee te maken: de wormen die darm- of blaasschisosomiasis veroorzaken. Beide wormen komen vooral in Afrika veel voor. Een infectie brengt vaak buikklachten en bloed in de urine of ontlasting met zich mee.

Diagnose

Als je in een tropisch gebied geweest bent en klachten ervaart, is het van belang om dit bij de huisarts te melden. Een bloedonderzoek kan vaststellen of je besmet bent met een schistosoma-worm. De test is gevoelig en toont antistoffen tegen de wormen aan. De meeste infecties worden op deze manier opgespoord. Onderzoek van urine of ontlasting is minder betrouwbaar. Vooral ook omdat reizigers meestal een lichte infectie oplopen en weinig eieren uitscheiden.

En dan?

Schistosomiasis kan worden behandeld met Praziquantal: een wormdodend middel. Het medicijn beschadigt de huid en de cellen van de wormen, hierdoor sterven ze af. Voorkomen kun je door stilstaand zoet water in de tropen te vermijden.