Vragen over de menstruatie? Hier zijn alle antwoorden!

Wat is nu eigenlijk de menstruatie?

Elke maand maakt het lichaam zich klaar voor een eventuele zwangerschap. Het endometrium, het baarmoederslijmvlies, wordt dikker. Zo wordt als het ware een lekker zacht 'bedje' gevormd waarin een bevruchte eicel zich goed kan nestelen. Als er geen bevrucht eitje is, dan wordt die bekleding weer uitgescheiden. De baarmoeder trekt zich samen en met het afstoten van dat slijmvlies treedt bloedverlies op.

Waarom zijn we eigenlijk elke maand ongesteld?

Emanuel: "Dat is een goede vraag, want bij de meeste diersoorten is er helemaal geen sprake van een menstruatie. Daar wordt het opgebouwde slijmvlies inwendig opgeruimd, zonder bloeding. Waarom de mens dat wel heeft, weten we niet. Misschien is het omdat dat innestelen van dat eitje in het baarmoederslijmvlies voor de mens heel nauw luistert. Het komt vaak voor dat een bevrucht eitje niet slaagt om goed in te nestelen, en dan treedt er een heel vroege miskraam op."

Is het goed voor ons lichaam om elke maand te menstrueren?

Nee, waarschijnlijk niet. Het lichaam van de vrouw is namelijk gebouwd voor zwangerschap en borstvoeding. Een gemiddelde vrouw in de oertijd had misschien 40 of 50 eisprongen in haar leven, de moderne vrouw heeft er honderden. Zwangerschap en borstvoeding beschermt tegen het krijgen van borstkanker, eierstokkanker en baarmoederhalskanker. Sommige mensen denken dat menstrueren goed is, om het lichaam te 'reinigen', maar dat klopt echt niet.

Wat is een normale menstruatie?

Uit onderzoek blijkt dat negentig procent van de vrouwen per menstruatie minder dan 80 milliliter bloed verliest. Gemiddeld duurt een menstruatie 4 tot 5 dagen. Een regelmatige cyclus is zo rond de 28 dagen, maar kan per vrouw variëren.

Waarom kan een menstruatie pijn doen?

Dat komt omdat de baarmoeder een spier is, die tijdens de menstruatie flink samentrekt. Voor de een is dat pijnlijker dan de ander. Bij meisjes en jonge vrouwen geeft de menstruatie vaak meer klachten en is het bloedverlies soms ook heviger dan op latere leeftijd. Er treedt op den duur een gewenning en een vast ritme in de eisprong op. Behalve buikkrampen kunnen ook klachten als rugpijn, hoofdpijn, vermoeidheid en darmklachten voorkomen, onder gezamenlijke noemer menstruatiepijn.

Tijdens de menstruatiecyclus kunnen ook stemmingswisselingen optreden. Die ontstaan door verandering in hormonen. In de tweede helft van de cyclus is het hormoon progesteron actief, en dit zorgt voor een ontspannen gevoel. Als er geen bevruchting is opgetreden, daalt het progesteron sterk. Dát geeft een somber en neerslachtig gevoel. Die stemmingswisselingen zijn dus goed te verklaren. En of chocolade helpt? Dat is nooit wetenschappelijk bewezen, maar Emanuel benadrukt dat je vooral moet uitzoeken wat bij jou een goed effect heeft.

Wat is er te doen tegen menstruatieklachten?

Pijnstillers zijn een goede optie. Paracetamol helpt tegen de pijn. Maar pijnstillers die ook ontstekingsremmend zijn, hebben als extra voordeel dat ze ook het bloedverlies met ongeveer een kwart verminderen. Verder is de anticonceptiepil of het hormoonspiraaltje een goede manier om menstruatieklachten te verlichten. Je kunt de pil ook prima doorslikken als je liever veel minder vaak of helemaal niet ongesteld bent. Emanuel legt uit dat het wel raadzaam is om af en toe een stopweek in te lassen aan het einde van een strip, om doorbraakbloedingen te voorkomen.

Wanneer moet je naar de dokter met menstruatieklachten?

Ga naar de dokter bij opvallende veranderingen in je cyclus. Zoals veel meer bloedverlies, grote stolsels, doorbraakbloedingen of meer pijn. Er zijn aandoeningen die kunnen zorgen voor heftige menstruatieklachten. De meest bekende is endometriose, waarbij baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder aanwezig is. Ook een vleesboom kan zorgen voor meer menstruatieklachten en meer bloedverlies.

Wat zegt een onregelmatige cyclus?

Sommige vrouwen kunnen de klok gelijkzetten op hun cyclus, bij anderen is het veel onregelmatiger. Een regelmatige cyclus wijst in elk geval op een regelmatige eisprong, wat gunstig is als je graag zwanger wilt worden. Een heel onregelmatige cyclus kan er op wijzen dat je eisprong niet regelmatig verloopt. Word je nu helemaal niet meer ongesteld, en is dat na een zwangerschap of een curettage? Dan kan dat wijzen op de ziekte van Asherman. Dat is een aandoening waarbij verklevingen zijn van de baarmoeder waardoor je niet meer ongesteld wordt. De verklevingen hebben een negatief effect heeft op de vruchtbaarheid. Bij het opheffen van de verkleving herstelt de menstruatie zich meestal weer. Emanuel doet veel onderzoek naar deze aandoening, omdat hij gefascineerd is door het fenomeen. Er treedt bij deze aandoening namelijk wél een eisprong op, maar het baarmoederslijmvlies reageert daar niet op door zich te verdikken. "Als we dit mechanisme snappen, opent dit waarschijnlijk ook de weg naar nieuwe medicijnen tegen menstruatieklachten. Want als we dat baarmoederslijmvlies op de een of andere manier kunnen afremmen, zou menstrueren helemaal niet meer nodig zijn, terwijl het wel weer gemakkelijk te herstellen is op het moment dat je zwanger wilt worden. Maar dat is toekomstmuziek!"
 
De podcast met Mark Hans Emanuel is hieronder te beluisteren.