Als je kind een koortsstuip heeft
Bij een kind met koorts kunnen plotseling heftige schokken en trekkingen optreden aan armen en benen. Dit heet een koortsstuip.
Wat is een koortsstuip?
Een aanval begint met het wegdraaien van de ogen, dan treedt er in het lichaam een soort verkramping op. Daarna beginnen er schokken te komen in armen en benen. De kaak zit stevig op elkaar geklemd (kaakklem). Er is op dat moment geen contact met het kind te krijgen. Ook het kind zelf is zich niet bewust wat er gebeurt en weet zich hier later ook niets meer van te herinneren. De ademhaling is onregelmatig. De lichaamskleur is vaak grauw. De aanval duurt meestal een paar minuten. Tot een kwartier is bij een koortsstuip nog wel normaal.
Voor ouders is het vaak moeilijk om aan te geven hoe lang een stuip precies heeft geduurd. De kinderarts vraagt hier wel altijd naar omdat het voor het vaststellen van de diagnose van belang is.
Oorzaken
Koortsstuipen komen bij kinderen voor tussen zes maanden en vijf jaar. Op die leeftijd is er blijkbaar een bepaalde gevoeligheid in de hersenen om met koorts te reageren. Hiervoor en hierna komt het ook nog wel voor. Het is dan echter de vraag of er niet sprake is van epilepsie. Van alle kinderen, krijgt ongeveer 5 procent één of meer koortsstuipen. Van de kinderen die een koortsstuip hebben gehad, krijgt later minder dan 10 procent later toch nog epilepsie. Ongeveer 15 procent van de kinderen met epilepsie hebben vroeger koortsstuipen gehad.
Er is dus wel enige relatie met epilepsie, maar of een kind dat later ontwikkelt is moeilijk te voorspellen. Op zichzelf zijn koortsstuipen dus niet iets ziekelijks. Eigenlijk kan ieder kind in een bepaalde leeftijdsfase het krijgen.
Onderzoeken
Wanneer het om een typische koortsstuip gaat, zijn er verder geen onderzoeken nodig. Kinderen die met spoed naar het ziekenhuis zijn gebracht, gaan als hun toestand goed is na onderzoek weer naar huis. Bij twijfel over de diagnose kan een EEG worden gemaakt. De huisarts of kinderarts die je kind tijdens of na de koortsstuip ziet, zal nakijken waar de koorts vandaan komt. Vaak zijn het bovenste luchtweginfecties, zoals een keelontsteking, middenoorontsteking of een gewone verkoudheid.
Ook na een vaccinatie kunnen kinderen door de temperatuursverhoging een stuip krijgen. Het is dan niet het vaccin dat de stuip veroorzaakt maar de door de vaccinatie ontstane koorts. Vanwege de leeftijd en de hoogte van de koorts komt het na een BMR-vaccinatie daarom soms tot een koortsstuip.
Behandeling
De meeste kinderen zijn al weer uit de stuip als een ambulance of huisarts is gekomen. Als de stuip voorbij is, hoeft er geen behandeling meer te worden gegeven. Als de stuip nog aan de gang is wordt na ongeveer vier minuten rectaal diazepam gegeven. De dosering is voor peuters 5 mg. Er zijn speciale flacons, voor rectale toediening, die ouders in huis kunnen hebben als zich vaker stuipen voordoen.
Als je kind een aanval heeft, is het het beste om te zorgen dat hij of zij op de zij ligt. Hierbij moet ervoor worden opgepast dat als de stuip over is en het kind in slaap is gevallen, ook zijligging blijft bestaan. Pas op voor de kaakklem. Probeer niet met vingers in de mond te komen. Wel is het mogelijk om bijvoorbeeld een opgerolde zakdoek tussen de kaken te steken als zich daarvoor een gelegenheid voordoet.
Wanneer contact opnemen met je huisarts bij een koortsstuip?
Bel altijd direct je huisarts als je kind een koortsstuip heeft. Ook als de aanval over is. Je kind moet door een arts worden gezien om te beoordelen of het om een echte koortsstuip ging en om te beoordelen waardoor de koorts is ontstaan.
Typische koortsstuip
Er wordt onderscheid gemaakt tussen typische en atypische koortsstuipen. Een typische koortsstuip heeft een aantal kenmerken:
- De stuip treedt op bij koorts. Soms is de stuip het eerste kenmerk van de koorts. Over het algemeen komt een koortstuip op de eerste dag van een koortsperiode voor.
- Tevoren had het kind geen neurologische aandoening, hersenbeschadiging, stofwisselingsziekte, mentale achterstand, etcetera.
- De stuip duurt niet langer dan een kwartier.
- De stuip is gegeneraliseerd. Dit is een medische term. Daarmee wordt bedoeld dat zowel de linker als rechter lichaamshelft eraan meedoet en dat zowel armen als benen trekkingen vertonen.
- Als de stuip voorbij is, blijkt het kind geen neurologische uitvalsverschijnselen te hebben. Daarmee wordt bedoeld dat er geen slappe verlamming in een arm is, of bijvoorbeeld een spraakprobleem. Het is wel normaal dat je kind zich van wat is voorgevallen niets meer kan herinneren. Ook zijn incontinentie voor urine en tongbeet door de kaakklem bij de stuip veel voorkomende zaken die verder geen zorg geven.
Atypische stuip
Bij een atypische stuip verliep de aanval niet conform bovenstaande regels. Zo kan het zijn dat de aanval wat langer heeft geduurd, of dat er twee aanvallen optraden binnen 24 uur. Het is aan de behandelend kinderarts of er als dit het geval is een reden bestaat voor het maken van een EEG. Hierbij kunnen er een aantal afwegingen bestaan waardoor het toch beter lijkt te zijn om verder onderzoek te doen.
Dit artikel is goedgekeurd door Herman van Tinteren, kinderarts, niet praktiserend. Hij werkte 33 jaar als algemeen kinderarts in ziekenhuis Tergooi.
