Twee wetenschappers geven hun mening
Nu steeds minder ouders hun kind laten inenten, klinkt vaker de roep om vaccineren verplicht te stellen. Kan dat zomaar en moet je dat willen? Twee wetenschappers met praktijkervaring geven hun genuanceerde mening. Lees hier het eerste deel!
Werden kinderen vroeger vooral om religieuze redenen niet ingeënt, tegenwoordig heerst ook de gedachte dat inentingen onnatuurlijk zijn en ernstige bijwerkingen kunnen hebben. Inmiddels dreigt de vaccinatiegraad gevaarlijk laag te worden. Niet alleen in de biblebelt, maar ook in sommige wijken in de grote steden.
De groepsbescherming komt daarmee in gevaar. Ziekten als mazelen, rodehond en polio kunnen grote gevolgen hebben, bijvoorbeeld voor baby’s die te jong zijn om in te enten en ernstig zieke kinderen die (nog) niet volledig zijn ingeënt. Daarom klinkt nu de roep om inentingen tegen deze ziekten verplicht te stellen, in ieder geval op kinderdagverblijven. Anderen vinden zo’n verplichting veel te ver gaan.
Verplicht inenten? Ja!
Roland Pierik is universitair hoofddocent rechtsfilosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij werkt aan een boek over het reguleren van vaccinaties.
“Als een ziekte op uitbreken staat, of als de vaccinatiegraad verder daalt, moet er wetgeving klaarliggen om vaccinatie verplicht te stellen. De overheid moet burgers beschermen tegen de uitbraak van serieuze ziektes. Ook als dat ingaat tegen de keuzevrijheid van ouders die om wetenschappelijk niet zo overtuigende theorieën tegen vaccinatie zijn. Het gaat me veel te ver om kinderen thuis te laten ophalen door de politie om hen te laten inenten. Maar ik ben er wel voor dat kinderen niet naar de kinderopvang mogen als ze niet zijn gevaccineerd. Of dat ouders in dat geval geen kinderbijslag krijgen.
In Nederland is de vaccinatiegraad op dit moment lager dan je zou willen, maar nog niet kritiek. Landelijk gezien is 90,2 procent van de bevolking ingeënt. De Wereldgezondheidsraad adviseert een vaccinatiegraad van 95 procent. We hoeven niet het braafste jongetje van de klas te zijn, maar we moeten wel iets gaan doen als het tot 85 of 80 procent daalt.
Doel is het verhogen van de vaccinatiegraad. Het middel is minder van belang. Je kunt van alles bedenken. In Frankrijk mag een kind niet mee op zomerkamp als het niet is gevaccineerd. Je zou ook kunnen zeggen: je kind mag niet bij de scouting of bij de sportvereniging. Of je kunt een serieuze straf opleggen als een kind niet gevaccineerd wordt. In België bestaat een vaccinatieplicht voor polio. Weigeraars kunnen daar gestraft worden met een boete van maximaal €600 en/of acht dagen tot een maand gevangenisstraf.
Kinderdagverblijven
Ik vind vaccinatieplicht op kinderdagverblijven wel een charmante maatregel. Daarmee verhoog je niet alleen de vaccinatiegraad in de samenleving, je garandeert tegelijkertijd een veilige omgeving voor baby’s die naar de kinderopvang gaan en nog te jong zijn voor een inenting. Daarom vind ik dat een betere maatregel dan het wegnemen van de kinderbijslag. Heel veel mensen zal het niet zoveel raken, die €70 of €80 per maand. Maar er zijn ook mensen voor wie dat geld heel belangrijk is.
Ik ben niet zo bang voor weerstand tegen een verplichting. In alle landen waar al een verplichting is ingevoerd – Australië, Frankrijk en Californië bijvoorbeeld – was er vooraf veel weerstand. Maar na de invoering verdween die al snel en steeg de vaccinatiegraad. In Californië hebben tegenstanders na het invoeren van een verplichting een aantal malen geprobeerd een referendum in gang te zetten om de maatregel terug te draaien. Maar keer op keer konden ze het minimumaantal handtekeningen dat daarvoor nodig was niet bij elkaar krijgen.
Samenleving
Een verplichting zal de spanningen in de samenleving eerder verkleinen dan vergroten. Spanningen ontstaan juist wanneer kinderdagverblijven zelf moeten beslissen of ze ongevaccineerde kinderen weigeren of toelaten. Ik zie de verhitte discussies in de ouderraad al voor me. Ik verwacht ook grote onrust als er een keer een uitbraak komt, bijvoorbeeld in een wijk in Utrecht of Amsterdam. Dan gaan burgers zeggen: dit zijn serieuze ziektes, waarom doet de overheid niets? Een kleine groep zal blijven tegenstribbelen tegen een verplichting, maar het gros van de burgers wil dat er nu iets gebeurt. Gelukkig heeft staatssecretaris Blokhuis maatregelen genomen en ik hoop dat ze werken. Maar ik raad hem aan het wetgevingsproces voor een verplichtende maatregel wel alvast in gang te zetten. Anders loop je achter de feiten aan als de vaccinatiegraad verder blijft dalen.
Natuurlijk zie ik liever dat een verplichting niet nodig is. Je moet niet heel vergaande maatregelen nemen als je met minder vergaande stappen hetzelfde kunt bereiken. Maar bedenk wel: de Nederlandse vaccinatiegraad van 90 procent is het landelijk gemiddelde. In de biblebelt, in bepaalde wijken en op sommige kinderdagverblijven in de grote steden ligt de vaccinatiegraad veel lager. Er hoeft daar maar één vakantieganger terug te komen uit bijvoorbeeld Italië die mazelen onder de leden heeft en je hebt al een uitbraak. Een uitbraak van de mazelen is ontwrichtend voor de samenleving. Dan ligt het ziekenhuis vol, scholen en kinderdagverblijven gaan dicht en de ziekte zal ook levens kosten. Als een verplichtende maatregel dat kan voorkomen, lijkt me dat gerechtvaardigd.”
