Knoflook en ui als kankerremedie?

Kankerbestrijdende levensmiddelen lijken hetzelfde lot beschoren als de would-be sterren uit de realitysoaps op televisie: één seizoen lang worden ze de hemel in geprezen, daarna gaan ze weer op in de anonimiteit of vallen ze in ongenade.

Het meest recente voorbeeld: fruit en groente. Sinds jaar en dag gingen ze door voor onze allerbeste bondgenoten in de preventie van alle vormen van kanker. Tot Paolo Boffetta van de Mount Sinai School of Medicine te New York vorig jaar een studie publiceerde. Na analyse van de gegevens van de Epic-studie (European prospective investigation into cancer and nutrition – een studie die 8,5 jaar lang bijna 500 000 mensen volgde), kwam hij tot een verpletterende conclusie: elke dag 250 gram fruit en groente eten, vermindert het risico op kanker met slechts 3 procent.

Wonderen bestaan niet

"Het eerste wat we moeten doen als het over kankerbestrijdende voeding gaat, is relativeren", valt oncoloog Khayat met de deur in huis. Hij laat er geen twijfel over bestaan: "Denken dat een dieet sluitende bescherming kan bieden tegen kanker is een illusie. Ook al houdt 20 procent van alle kankers verband met voeding, er spelen nog een heleboel andere factoren mee: erfelijke aanleg, roken, hormonen, vervuiling, virussen, bacteriën, straling. Zelfs wie zijn eetgewoontes wijzigt naar 'kankerremmende voedingsmiddelen', kan het risico op kanker maar heel licht terugdringen. Hooguit met 2 à 3 procent. Tot slot is het nuttig om te weten dat kanker er 10 tot 20 jaar over doet om zich te ontwikkelen. Met andere woorden: wie zijn eetpatroon wijzigt op zijn vijftigste, beschermt zich tegen de kanker die eventueel kan uitbreken op zijn zestigste of zijn zeventigste."

Vaste waarden

Heeft het dan wel zin dat je je het hoofd breekt over wat je nu wel of niet mag eten als het gunstige effect uiteindelijk zo magertjes is? 3 procent minder risico, dat klinkt inderdaad niet erg indrukwekkend. En toch: als je niet alleen let op wat je eet maar ook stopt met roken, matig omspringt met alcohol en geregeld beweegt, loont de inspanning al veel meer. Dat is althans de mening van onderzoekers en kankerspecialisten, ook al kunnen ze er geen exact cijfer op plakken.

Blijft de hamvraag: welke levensmiddelen moet je op tafel zetten om kanker een hak te zetten? "Van sommige voedingsmiddelen is uit studies gebleken dat ze beschermen tegen kanker. Ik heb het dan over granaatappelsap, kurkuma, groene thee, wijn in kleine hoeveelheden, knoflook en ui, tomaten, quercetine (in kappertjes, lavas en cacao), seleen en vezels", legt professor Khayat uit.

Waarom deze etenswaren? Omdat ze stoffen bevatten waarvan men heeft kunnen bewijzen dat ze volgens diverse mechanismen beschermen tegen kanker. Sommige hebben antioxiderende eigenschappen: ze beschermen tegen oxidatieve stress, het fenomeen waarbij de cellen worden aangevallen door de vrije radicalen die bij de ademhaling van diezelfde cellen worden aangemaakt.

Andere kunnen bogen op een immuno-modulerend effect: ze versterken het afweersysteem. Nog andere werken via antiangiogenese: ze vertragen de vorming van de bloedvaten die de tumorcellen voeden. Tot slot zijn er ook substanties met een sterk ontstekingsremmende werking.

Bereiding en herkomst

Niet alleen wat je eet is belangrijk maar ook hoe je het bereidt. "Zo is rood vlees in normale hoeveelheden op zich niet kankerverwekkend, ook al hoor je dat vaak beweren. Maar geen enkele ernstige wetenschappelijke studie heeft dit ooit kunnen aantonen. Rood vlees kan wel schadelijk worden door een bepaalde manier van bereiden: zodra het zwarte strepen of vlekken krijgt, dreigt er gevaar. Dat wijst er namelijk op dat er kankerverwekkende koolwaterstoffen worden gevormd", waarschuwt de professor.

Ook de herkomst van de levensmiddelen telt. "Het is verstandig te kiezen voor fruit en groente uit de biologische of de geïntegreerde landbouw omdat die minder pesticiden en nitraten bevatten. Zo niet, dan moet je de groenten en vruchten zorgvuldig spoelen of schillen. Ik heb ook heel veel vertrouwen in streekproducten: de productietechnieken worden vaak al eeuwenlang van generatie op generatie doorgegeven en hebben hun sporen zeker verdiend."