Wratten: zo kom je er vanaf

• Verruca vulgaris: de gewone wrat kan over het hele lichaam voorkomen, maar vooral op de handen en voeten.
• Verruca plantaris: wratten op de voeten.
• Verruca periungualis: wratten rond de nagels.
• Verruca plana: platte wratten die bestaan uit vlakke, lichte bobbeltjes.
• Verruca filiformis: draadvormige wratten op een smalle steel die vooral in het gezicht voorkomen.
• Verruca seborrhoïca: ouderdomswratten lijken op een onregelmatige ruwe moedervlek.
• Waterwratjes (bolhoedwratjes): gladde pukkeltjes die met vocht gevuld zijn.
• Condylomata acuminata: genitale wratten zijn een seksueel overdraagbare aandoening (soa).

Oorzaken

Wratten worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Het virus wordt overgedragen door huid-huidcontact en contact met besmette voorwerpen. Na besmetting duurt het enkele weken tot jaren voordat de wrat ontstaat. Wanneer je eenmaal besmet bent, bouw je weerstand op tegen het virus en krijg je niet opnieuw verruca, tenzij je immuunsysteem ernstig verzwakt is. Er zijn ruim honderdvijftig vormen van HPV, die elk specifieke symptomen veroorzaken. Wratten op de voeten worden meestal veroorzaakt door HPV1. HPV6 en HPV11 veroorzaken genitale wratten. Het is niet bekend waardoor ouderdomswratten ontstaan. Mogelijk spelen erfelijke factoren een rol.

Symptomen

Gewone wratten zijn ruwe, harde, bloemkoolachtige bultjes. Soms zitten er kleine puntbloedinkjes in het midden. Je hebt meestal meerdere wratten tegelijk, vooral op de handen, knieën en in je gezicht.

Voetwratten zitten op de voetzool en kunnen pijnlijk zijn. Er zijn twee typen: de doornwrat groeit de diepte in, terwijl de mozaïekwrat zich oppervlakkig uitbreidt.

De verruca plana is een gladde vlakke bobbel van enkele millimeters groot. De afwijkingen zijn lichtbruin of huidkleurig en zitten vooral op het gezicht en de ledematen.

Verruca filiformis zijn wratten op een smalle steel die vooral in je gezicht zitten, bijvoorbeeld op je neus, oogleden of lippen.

Ouderdomswratten zijn een tot drie centimeter in doorsnede en zitten meestal op het gezicht, rug, borst en nek. De ruwe onregelmatige plekken lijken op de huid te liggen. Ze zijn meestal bruin, gelig of huidkleurig. De wat vettige huidafwijkingen kunnen loslaten of afbrokkelen en jeuken soms.

Waterwratjes zijn kleine, glanzende, bolvormige pukkels met in het midden een deukje. Ze zitten meestal in groepjes op de romp, benen, billen en oksels. Soms jeuken de wratjes en komt er wat gelig vocht uit.

Genitale wratten zitten op de geslachtsdelen. Ze kunnen samengaan met pijn, jeuk of een branderig gevoel. Je kunt afscheiding uit je plasbuis of vagina hebben.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Heb je veel last van wratten of twijfel je of je een wrat hebt? Ga dan naar je huisarts. Hij of zij bekijkt de huidafwijking en kan dan meestal de diagnose stellen. Zo nodig kan je huisarts je verwijzen naar een medisch specialist (dermatoloog) voor verder onderzoek en behandeling.

Ga in ieder geval naar je huisarts als de wrat ontstoken is (rood, warm en pijnlijk) of als je weerstand verminderd is, bijvoorbeeld door een immuunziekte of medicijnen die je afweersysteem onderdrukken, zoals chemotherapie of prednison.

Risicofactoren

Gewone wratten komen vooral voor op de kinderleeftijd en dan met name bij jongeren tussen de twaalf en zestien jaar. Ook waterwratjes komen het meest voor bij kinderen. Verruca seborrhoïca komen juist voor bij mensen boven de vijftig jaar.

Mensen met een verminderde weerstand door een ziekte van het immuunsysteem of het gebruik van medicijnen die het afweersysteem onderdrukken (bijvoorbeeld prednison en chemotherapie) kunnen makkelijker wratten krijgen. Ook mensen die werken met gevogelte of vis hebben een verhoogd risico op verruca vulgaris. Nagelbijten verhoogt het risico op verruca periungualis.

Behandeling

Meestal hoeft een wrat niet behandeld te worden, tenzij je er erg veel last van hebt. De behandeling is vaak vervelender dan de wrat zelf en verruca genezen meestal vanzelf.

Er zijn verschillende manieren om een gewone wrat, ouderdomswrat of waterwratjes te verwijderen:

• lokale druppels of zalf met salicylzuur of azijnzuur
• bevriezen met stikstof
• wegbranden (coaguleren)
• wegschrapen (curetteren)
• afschaven
• laser

Bij hardnekkige wratten die niet op andere behandelingen reageren kan een dermatoloog (huidarts) bleomycine in de wrat spuiten, waardoor deze afsterft. Met het medicijn difencypron kan een lokale allergische reactie ontstaan, waarbij je lichaam de wrat opruimt. Je kunt ook proberen om de wrat te behandelen met duct tape.

Wratten zijn vooral besmettelijk wanneer ze nat en verweekt zijn. Bedek wratten daarom met een waterdichte pleister wanneer je gaat zwemmen of een gemeenschappelijke doucheruimte gebruikt. Draag slippers en deel geen handdoeken, drinkglazen en dergelijke. Krab niet aan de wratten om te voorkomen dat je ze verspreidt via je handen en littekens veroorzaakt. Deze adviezen gelden ook voor waterwratjes.

Ook genitale wratten hoef je niet te behandelen. Ze gaan vanzelf over en kunnen geen kwaad. Als je er veel last van hebt, kan je arts een crème met podofyllotoxine, imiquimod of sinecatechine voorschrijven. Vertel je seksuele partner dat je genitale wratten hebt en gebruik een condoom. Daarmee voorkom je besmetting zoveel mogelijk.

Prognose

Gewone wratten zijn niet gevaarlijk en genezen meestal vanzelf, zonder dat ze littekens achterlaten. Bij vier op de vijf mensen verdwijnen verruca zonder behandeling binnen een jaar. Behandeling is daarom meestal alleen nodig als je er veel last van hebt. Na behandeling komt echter meer dan de helft van de wratten weer terug.

Ook waterwratjes genezen meestal vanzelf. Het kan echter lang duren: een tot twee jaar. Als je eenmaal waterwratjes hebt gehad, krijg je ze niet opnieuw.

Genitale wratten zijn op zich onschuldig. Bij negentig procent van de mensen zijn ze na twee jaar verdwenen, ook zonder behandeling. Je kan ook daarna het virus overdragen via seksueel contact en zelf opnieuw genitale wratten krijgen.