Reparatie van de huid
Je kunt er vaak niets aan doen. Aan grote wonden of operaties houd je nog wel eens een litteken over. Voorkomen kan niet, maar verminderen wel. Gezondheidsnet beantwoordt zeven veelgestelde vragen over littekens.
Wat is een litteken?
Een litteken is de ‘reparatie’ van schade aan diepere huidlagen. Dat herstel gebeurt met bindweefsel en daardoor komen in een litteken geen talg- en zweetkliertjes voor en ook geen pigment. In het begin is een litteken vaak rood of (bij een donkere huid) bruin. Naderhand wordt het lichter.
Welke soorten zijn er?
Sommige littekens zijn heel dun. Ze zien eruit als vloeipapier. Dit soort littekens ontstaat bijvoorbeeld na een therapie met röntgenstralen. Andere littekens zijn juist heel dik. Dat kan bijvoorbeeld voorkomen na grote brandwonden. Bij dikke littekens verandert het litteken ongeveer drie weken na de verwondingen in een dikke, roze strook. Het kan tot een jaar na de verwonding dikker blijven worden. Vooral op de borst, schouders, nek en oren ontstaan deze dikke littekens. Voor dikke littekens heb je aanleg of niet. Het zit in sommige families en bij negroïde mensen komen ze vaker voor.
Kan een litteken kwaad?
Doordat er geen pigment in zit, kan een litteken in de zon lelijk verbranden. Mede hierdoor is in het weefsel van een litteken de kans op huidkanker iets verhoogd. Een heel groot litteken – met name van brandwonden – kan een gewricht als een pantser gaan omsluiten en daardoor bewegingen belemmeren. Een plastisch chirurg kan er dan een normaal stukje huid tussen zetten, waardoor de bewegings- mogelijkheden van het gewricht worden vergroot. Soms is vooral de zichtbaarheid van een litteken het meest belastend; zeker als het litteken op een opvallende plaats zit.
Is een litteken te voorkomen?
Nee. Na een diepe verwonding van de huid zal altijd een litteken ontstaan. Als je weet dat je aanleg hebt voor dikke littekens, kun je wel proberen dat tegen te gaan. Wacht tot de wond dicht is en doe er dan een siliconenpleister of -gel op. Doe dit minimaal een maand. De pleisters (Mepiform) zijn zonder recept verkrijgbaar. Met één pleister doe je twee à drie weken. Als je geopereerd moet worden, kan de chirurg rekening houden met aanleg voor dikke littekens door de wond met zo min mogelijk spanning op de wondranden te sluiten. Met het ouder worden neemt de kans op de vorming van lelijke littekens steeds verder af.
Zijn er behandelingen die littekens verminderen?
Met een huisartsenverwijzing kun je naar de dermatoloog, plastisch chirurg of huidtherapeut. De laatste kan onder andere pijn door verkleefde littekens verzachten door littekenmassage. Aan dikke littekens kunnen dermatologen en plastisch chirurgen soms wel iets verbeteren door hormonen in te spuiten.
Een siliconenpleister op een dik litteken kan ook effectief zijn. De pleisters blijven de hele dag zitten. Hoe ouder het litteken, des te langer je de pleisters moet gebruiken. Het minimum is meestal drie maanden. Het litteken zal dunner en soepeler worden en de kleur zal bijtrekken.
Dunne littekens zijn niet goed te behandelen, maar een laserbehandeling kan er wel voor zorgen dat oppervlakkige littekens egaler worden.
Diepe putjes (bijvoorbeeld na acne), kun je laten verwijderen. Ze worden een voor een uitgesneden met een klein, rond mesje en vervolgens gehecht.
Kan het helemaal weggehaald worden?
Nee, er is geen techniek die de huid er weer helemaal als nieuw kan laten uitzien. Opvallende littekens, bijvoorbeeld in het gezicht, kunnen in sommige gevallen door de arts worden gecorrigeerd. Eventueel kan een huidtherapeut je leren om met cosmetica de littekens goed te camoufleren.
