De samenwerking tussen verschillende hersengebieden verandert bij het ouder worden, wat het het cognitief functioneren beïnvloedt. Dit komt mogelijk door een vorm van compensatie door het brein.
Linda Geerligs van Rijksuniversiteit Groningen heeft deze veranderingen onderzocht, waarbij ze zich vooral richtte op de manier waarop we aandacht richten op informatie uit onze omgeving die voor ons belangrijk is, en onbelangrijke informatie negeren zodat we daar niet door afgeleid worden. De resultaten van dit onderzoek laten zien dat het voor ouderen lastig is om informatie te negeren die niet van belang is.
Hersengebieden In ons brein zitten hersengebieden die samenwerken door intensief met elkaar te communiceren. Zo speelt het somatomotorische netwerk een belangrijke rol bij de tast en het plannen en uitvoeren van bewegingen en wordt het default mode netwerk vooral actief als we nadenken of plannen maken. Bij het uitvoeren van een taak wordt dit laatste netwerk juist minder actief.
Geerligs wilde erachter komen of dit proces alleen in dat hersennetwerk voorkomt, of dat de communicatie in andere netwerken ook verandert. Ze onderzocht daarom de communicatie in en tussen hersennetwerken bij jongeren en ouderen.
fMRI-experiment Met een fMRI-scanner vergeleek Geerligs de hersenactiviteit van twaalf jongeren (18-30 jaar) met dertig volwassenen (60-75 jaar). Om zeker te zijn dat alle ouderen in een goede geestelijke conditie verkeerden, nam ze bij hen een aantal psychologische tests af. Daarna moesten alle deelnemers een eenvoudige taak uitoefenen.
Hersenactiviteit Tijdens het experiment werd de hersenactiviteit van elke deelnemer gemeten in 16.000 minuscule driedimensionale hersengebieden. Geerligs vergeleek de hersenactiviteit in al die gebieden met elkaar om erachter te komen welke hetzelfde patroon hadden en dus met elkaar communiceren. Ze kon de hersengebiedjes indelen in vier netwerken die ze vervolgens vergeleek tussen jongeren en ouderen.
Minder interne communicatie Ze ontdekte dat de samenwerking in de hersenen verandert bij het ouder worden. In vergelijking met jongeren hebben ouderen in twee hersennetwerken (het default mode netwerk en het somatomotorische netwerk) minder interne communicatie, terwijl de communicatie tussen alle vier gevonden hersennetwerken juist toeneemt. Volgens Geerligs betekent dit dat netwerken bij ouderen minder specifiek zijn. Ze vond ook aanwijzingen dat de afnemende samenwerking in de twee hersennetwerken samenhangt met een lagere reactiesnelheid en slechter geheugen van de ouderen.
Compensatie Op dit moment is nog onbekend waarom hersennetwerken minder specifiek worden tijdens veroudering. Mogelijk is het een vorm van compensatie door het brein. Tijdens veroudering sterven hersencellen af waardoor hersennetwerken hun specifieke taak minder goed kunnen uitvoeren. Volgens de compensatietheorie neemt de communicatie tussen hersengebieden dan juist toe omdat hersennetwerken elkaar gaan ondersteunen bij het uitvoeren van hun taak.
Ouderen kunnen tot op zekere hoogte achteruitgang in cognitief functioneren voorkomen. Een goede voorbereiding op wat komen gaat, bijvoorbeeld, kan helpen om beter te presteren. Geerligs heeft gevonden dat ouderen die goed presteren dat doen door extra hersengebieden te activeren en communicatie tussen specifieke hersengebieden te versterken.
- Artsennet
- Rijksuniversiteit Groningen
