Goed nieuws over diabetes

Prof. dr. Michaela Diamant is internist-endocrinoloog en hoogleraar diabetologie aan het VU Medisch Centrum in Amsterdam. Ze is ook directeur van het Diabetescentrum aldaar.

Een nieuwe generatie medicijnen

Prof. dr. Michaela Diamant: "Een nieuwe generatie medicijnen voor diabetes type 2 staat in de startblokken, de groep van SGLT2-remmers. Deze pillen verlagen de bloedsuiker bij diabetes type 2 op een andere manier dan de huidige medicijnen. SGLT2-remmers zorgen ervoor dat suiker uit de nieren niet opnieuw wordt opgenomen in het lichaam, maar in plaats daarvan met de urine wordt afgevoerd. Op die manier helpen ze de bloedsuikers laag te houden. Ze worden vaak in combinatie met andere medicatie gegeven, zoals met het standaardmedicijn metformine."

Voordeel voor de patiënt: "De meeste diabetespatiënten vallen door het gebruik van SGLT2-remmers af. Dat is belangrijk, want overgewicht is een belangrijke oorzaak van diabetes. Door de zoete urine hebben ze wel iets meer kans op ontstekingen en infecties aan de geslachtsorganen, met name vrouwen. Op dit moment zijn er nog geen SGLT2-remmers op de markt, maar ik verwacht dat dat de komende één tot twee jaar wel het geval zal zijn."

Nog maar eens per week

"De belangrijkste medicijnontwikkeling van de afgelopen jaren was de komst van GLP1-receptor-antagonisten, bedoeld voor patiënten met diabetes type 2 die onvoldoende baat hebben bij standaardmedicijnen. Voorbeelden zijn exenatide (Byetta) en liraglutide (Victoza).  Ze geven na het eten een seintje aan de alvleesklier dat er meer insuline moet komen om de bloedsuikerspiegel te verlagen. Tegelijkertijd zorgen ze ervoor dat de lever minder bloedsuiker aanmaakt. Victoza moet één keer per dag en Byetta twee keer per dag vlak voor het ontbijt en voor het avondeten onderhuids worden geïnjecteerd. Sinds 1 oktober 2011 is er echter ook een variant op de markt, een langzaam vrijkomende vorm van exenatide. Dit middel, Bydureon, hoeft nog maar één keer per week te worden toegediend."

Voordeel voor de patiënt: "Meer gebruikersgemak en meer vrijheid. Patiënten hoeven niet meer de hele dag met hun ziekte bezig te zijn. Nadeel is dat Bydureon (net als Byetta) alleen wordt vergoed voor mensen met een fors overgewicht (een Body Mass Index van 35 of meer). Andere patiënten moeten de middelen zelf betalen."

Minder vingerprikken voor type 1

"Zo’n 10 tot 15 procent van alle mensen met diabetes lijdt aan diabetes type 1. Hun lichaam maakt helemaal geen insuline meer aan. Deze mensen zijn voor hun insuline dus volledig afhankelijk van de insuline-injecties die ze zichzelf moeten toedienen. Veel patiënten zijn een groot deel van de dag bezig om calorie-inname, calorieverbruik en insuline goed op elkaar af te stemmen. Hiervoor moeten zij hun bloedsuiker vaak controleren door zichzelf in de vinger te prikken. Met een nieuwe onderhuidse sensor is dit minder nodig. Deze continue glucosemeter (RT-CGM geheten, van 'Real Time Continuous Glucose Monitoring') geeft op een display direct de glucosewaarden weer. Bovendien worden patiënten gealarmeerd bij te lage glucosewaarden (dan kunnen ze snel iets eten) en bij te hoge waarden (dan moeten ze snel insuline bijspuiten). Fabrikanten raden echter nog wel aan ter controle minimaal 1 keer per dag bloed te prikken."

"Tot voor kort kon alleen een verpleegkundige de sensor uitlezen, nu kunnen mensen dat zelf doen. Deze nieuwe, dure techniek is vooralsnog alleen beschikbaar voor zwangere vrouwen, kinderen, en sommige volwassenen die veel last van diabetes type 1 hebben."

Voordeel voor de patiënt: "Voortdurende feedback over de glucosespiegel vermindert de kans op complicaties en verbetert de kwaliteit van leven van patiënten."

Cursus tegen depressie werkt

"Eén op de vijf of zes diabetespatiënten heeft depressieve klachten. Zij kunnen nu een online-zelfhulpcursus doen op diabetergestemd.nl. De cursus, die is ontwikkeld door het VUMC en het Trimbos-instituut, bestaat uit acht lessen met uitleg, filmpjes en begeleiding door een psycholoog."

"De kans op depressie bij diabetespatiënten is twee keer zo groot als bij mensen zonder diabetes. De aanpak van dergelijke klachten is des te belangrijker omdat patiënten die niet goed in hun vel zitten, vaak meer moeite hebben om hun behandeling trouw te volgen. Daardoor stijgt de bloedsuiker en gaat de stemming verder achteruit."
 
Voordeel voor de patiënt: "Uit onderzoek is gebleken dat de cursus depressieve klachten vermindert en ergere klachten voorkomt. Van de mensen die het programma afmaakten, herstelde 57 procent volledig van zijn depressie. De cursus wordt door sommige zorgverzekeraars volledig vergoed."

"Hardnekkige infectie? Check je bloedsuiker!"

Prof. dr. Michaela Diamant: "Een infectie die niet overgaat, bijvoorbeeld een hardnekkige schimmelinfectie, is met name bij 50-plussers vaak een eerste uiting van diabetes type 2. Heb je last van zo’n infectie, laat dan je suiker checken."