Moeder worden op latere leeftijd
Steeds meer vrouwen in Nederland krijgen na hun veertigste pas hun eerste kind. Vaak omdat ze pas laat de geschikte partner zijn tegengekomen. Of juist omdat ze die nog steeds niet tegen het lijf gelopen zijn, en nu alsnog kiezen voor het alleenstaande moederschap. Maar is zwanger worden na je veertigste wel zo makkelijk als het lijkt?
We struikelen tegenwoordig over de verhalen van - vooral Amerikaanse - sterren die rond hun 40e - of zelfs 50e - hun eerste baby (of tweeling!) krijgen. Wat het verhaal alleen vaak niet vertelt, is hóe ze zwanger zijn geraakt. Misschien hebben ze gewoon geluk gehad en zijn ze spontaan zwanger geworden. Maar zo vanzelfsprekend is dat na je 40e nog altijd niet.
Slimme meid is op tijd
De Nederlandse vrouw is gemiddeld 29,8 jaar oud als ze haar eerste kind krijgt. De optimale leeftijd voor een vrouw om kinderen te krijgen ligt tussen de 18 en 30 jaar. Een ‘slimme’ meid heeft haar zwangerschap op tijd. Want als je 30 bent, heb je iedere maand nog 20 procent kans om zwanger te worden, maar die kans zakt naar 5 procent als je 40 bent. Niet iedereen is zich daarvan bewust, of is in de gelegenheid haar kinderwens op tijd te vervullen. Wat zijn eigenlijk je opties als je je kinderwens toch - noodgedwongen - wilt uitstellen?
Eicellen invriezen
Als je er op tijd bij bent, kun je je eicellen laten invriezen. Je moet dan eerst een eicelpunctie ondergaan, het eerste deel van een IVF-behandeling. Je kunt je eicellen laten invriezen tot en met je 39e, omdat daarna de slagingskans per eicel te laag wordt. Later kunnen de eicellen worden ontdooid en bevrucht met een IVF- of ICSI-behandeling. Het terugplaatsen van bevruchte eicellen (embryo’s) kan tot en met 49 jaar.
Veel eicellen nodig
Goedkoop is het invriezen van je eicellen echter niet, en garantie op succes krijg je natuurlijk ook niet. Als je onder de 35 bent als je je eicellen invriest, heb je 5 procent kans om met één ingevroren eicel zwanger te worden. Voor één levend geboren kind heb je circa 20-25 eicellen nodig. Hoe ouder je bent, hoe meer eicellen je nodig hebt. Dat moet je dus goed afwegen voordat je de circa 4000 euro die één behandeling kost uitgeeft. De meeste vrouwen hebben 2 à 3 behandelingen nodig. Die kosten worden niet vergoed door de zorgverzekeraars als je geen medische indicatie hebt.
Biedt IVF wel meerwaarde?
Heb je na je 40e geen eicellen in de vriezer, en raak je niet spontaan zwanger, dan lijkt IVF misschien een uitkomst. Maar als je enige probleem je leeftijd is, is het nog maar de vraag of dat echt meerwaarde biedt. Dat wordt op dit moment onderzocht in de IVF38+ studie. Een IVF-behandeling met eigen eicellen is in Nederland mogelijk tot 45 jaar en wordt vergoed tot en met 42 jaar.
Jongere eitjes zijn schaars
Het zou dus best eens kunnen dat je uiteindelijk de jongere eicellen van een eiceldonor nodig hebt. Dat is in Nederland toegestaan tot je 50e, maar wordt tussen de 43 en 50 jaar niet vergoed. Daarnaast kom je voor de vraag te staan of je een baby wilt krijgen die genetisch niet van jou is. Voor veel mensen is een kinderwens zo prangend, dat ze hier uiteindelijk overheen stappen. Ze stuiten dan wel meteen op de volgende barrière: Nederland kent een groot tekort aan eiceldonoren; de wachttijd kan oplopen tot enkele jaren.
Duur en anoniem
In sommige andere landen zijn meer eiceldonoren voorhanden. Maar de behandeling in het buitenland wordt hier niet altijd helemaal vergoed en kost zo een paar duizend euro. Daarnaast is eiceldonatie in veel landen waar genoeg donoren zijn anoniem. Je kind zal dus nooit weten wie de donor is. En daar wilden we in Nederland nu juist vanaf. Sinds 2004 is het in Nederland niet toegestaan om anoniem zaad- of eicellen te doneren, zodat het kind later contact kan zoeken met de donor.
Leeftijd speelt straks geen rol meer
Het zal niet al te lang meer duren voordat leeftijd bij de voortplanting geen rol meer speelt. Er wordt namelijk gewerkt aan misschien wel de grootste vruchtbaarheidsrevolutie ooit: in-vitrogametogenese (IVG). Dit is een techniek waarmee in het laboratorium zaad- en eicellen gemaakt kunnen worden uit embryonale stamcellen en zelfs uit ‘gewone’ lichaamscellen. Dat laatste maakt het voor iedereen die geen goede zaad- of eicellen (meer) heeft, mogelijk om toch een genetisch eigen kind te krijgen.
Binnen tien tot twintig jaar
Je eicellen invriezen is dan niet meer nodig, omdat ze altijd nog kunnen worden gekweekt in het laboratorium. In Japan en China zijn via deze methode al gezonde muizen geboren. De schatting is dat dit binnen tien tot twintig jaar technisch gezien ook bij mensen kan. Er kleven nog wel de nodige ethische en maatschappelijke dilemma’s aan. De komende jaren kunnen we daarom in Nederland een discussie verwachten over de wenselijkheid en de gevolgen van IVG voor individu en maatschappij.
