Steriele waterinjecties als pijnbestrijder

In Canada en in Scandinavische landen zijn steriele waterinjecties al jarenlang een bekende vorm van pijnbestrijding bij bevallingen. Tijdens een wee worden in de huid van de onderrug vier injecties gegeven met steriel water. Binnen een kwartier tijd treedt een pijnstillend effect op dat drie kwartier tot twee uur kan voortduren.

Intradermaal waterblok
Waterinjecties worden ook wel aangeduid als ‘intradermaal waterblok’. Het steriele water zorgt voor plaatselijke irritatie in de onderrug en neemt daarmee een flink deel van de baringspijn weg. Klinisch verloskundige Astrid Schelvis leerde de steriele waterinjecties kennen tijdens een stage in een ziekenhuis in Zweden, waar al sinds 1980 met de injecties wordt gewerkt. Schelvis introduceerde deze voor Nederland nieuwe vorm van pijnbestrijding in het Almelose ZGT ziekenhuis. Daar wordt het nu al enkele jaren ingezet als een van de mogelijke behandelingen tegen bevallingspijn. Ook het Meander Medisch Centrum in Amersfoort werkt er inmiddels mee.

Geen bijwerkingen
Uit een reeks internationale onderzoeken blijkt dat steriele waterinjecties veilig zijn, minder kans geven op een keizersnede en in de mate van pijnvermindering effectief kunnen zijn. Van de behandelde vrouwen geeft 60 procent een lage pijnscore aan. Bij 30 procent van de vrouwen is er wel sprake van minder pijn, maar wordt het effect matig bevonden. Een belangrijk voordeel van steriele waterinjecties is dat ze geen bijwerkingen hebben. Bij het toedienen van lachgas, een morfinepreparaat of de ruggenprik zijn er wel bijwerkingen.

Goed alternatief
Gezien de toenemende vraag naar pijnbestrijding bij bevallingen kunnen steriele waterinjecties een goed alternatief zijn, vindt de Canadese hoogleraar Eileen Hutton. Zij bekleedt sinds januari 2011 een leerstoel van de Academie Verloskunde Amsterdam en Groningen (AVAG). Mede op grond van haar eigen onderzoek hoopt ze dat steriele waterinjecties in Nederland geaccepteerd worden als een serieuze vorm van pijnbestrijding. Ze is bezig nieuw onderzoek in Nederland gefinancierd te krijgen.

Onderzoek
De Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV) is overtuigd van de voordelen van steriele waterinjecties. Beleidsmedewerker Mieke Aitink vertelt dat de KNOV samen met het Meander Medisch Centrum in Amersfoort en het ZGT in Almelo bezig is een implementatie-onderzoek op te zetten. Uit dat onderzoek moet duidelijk worden hoe steriele waterinjecties op grotere schaal kunnen worden toegepast.

Verloskundigen
De KNOV is ook met het Ministerie van Volksgezondheid in overleg over de bevoegdheden van verloskundigen met betrekking tot pijnbestrijding. Op dit moment mogen alleen klinisch verloskundigen en gynaecologen behandelingen geven tegen bevallingspijn. De gangbare pijnbestrijdingen zijn de ruggenprik, het gebruik van lachgas of een morfinepreparaat (pethidine). Dat zijn medicamenteuze behandelingen die volgens de bestaande richtlijnen alleen gegeven mogen worden in geboortecentra en ziekenhuizen. In de richtlijn staat niets beschreven over het toedienen van steriele waterinjecties.

Thuisbevalling
"Juist het feit dat steriele waterinjecties een niet-medicamenteuze pijnbehandeling is, maakt het zeer geschikt voor gebruik bij een thuisbevalling", zegt Mieke Aitink van de KNOV. De injecties zijn immers eenvoudig toe te dienen en steriel water is gemakkelijk mee te nemen en op te slaan. Als de bevoegdheden en het protocol voor verloskundigen geregeld zijn, kunnen steriele waterinjecties in de toekomst in Nederland ook bij een thuisbevalling een goede mogelijkheid zijn voor pijnbestrijding.

Met dank aan de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV) en Nicole Starink; verloskundige i.o.