Zonnebank: gevaarlijk of gezond?

Gertruud Krekels, dermatoloog, Huib van Heest van de SVZ en Marsja Meijer van KWF Kankerberstrijding over zonnen onder de zonnebank.

Gertruud Krekels, dermatoloog in het Catharina-ziekenhuis Eindhoven: "We moeten af van het idee dat een bruin kleurtje gezond is."
"Zonnebanken zijn niet veilig. In 2009 gaf de Wereldgezondheidsorganisatie zonnebanken niet voor niets het predicaat 'kankerverwekkend'. Helaas zijn we in Nederland nog té terughoudend in de aanpak en voorlichting over de gevaren van de zonnebank. Wat mij betreft kunnen we niet ver genoeg gaan om mensen te wijzen op het gevaar van de zonnebank. De bewijzen daarvoor stapelen zich op en zijn gepubliceerd in gerenommeerde wetenschappelijke bladen. En dat het aantal gevallen van huidkanker dramatisch stijgt, zien we helaas dagelijks in de praktijk. We weten ondertussen dat dit komt door de natuurzon en de zonnebanken. De gedachte "het valt wel mee" is dan ook een domme gedachte. Het valt niet mee. Het aantal gevallen van huidkanker stijgt met 10 procent per jaar. Een deel is terug te voeren op mensen die opgroeiden in de jaren '50 en '60. Toen was er nog niet zoveel bekend over de schadelijke invloed van de zon. Helaas werd vanaf de jaren '90 de zonnebank en het bijbehorende kleurtje populair, met als resultaat dat bij vrouwen tussen de 30 en 40 jaar een melanoom doodsoorzaak nummer 1 is. Zeker onder de 35 loop je extra risico, omdat je huid dan nog extra gevoelig is. Het is niet voor niets dat zonnebanken in Nederland en de ons omringende landen uitsluitend voor boven de 18 jaar zijn toegestaan. Echter, de praktijk is anders. Een studie uit Denemarken, en waarom zou Nederland anders zijn, toonde dat maar liefst 50 procent van alle meiden tussen de 14-18 jaar wel eens een zonnebank gebruikt. Die apparaten staan overal, zijn vrij toegankelijk en er wordt niet altijd naar de leeftijd gekeken. En nee, insmeren helpt niet, het gaat immers om de hoeveelheid DNA-schade die je oploopt. Vergelijk het maar met een filtersigaret: de filter beschermt ook niet tegen kanker. Ook voor de aanmaak van vitamine D hoef je niet onder de zonnebank. Daar zitten te weinig UV-B stralen in. Die zijn juist nodig om vitamine D aan te maken. Gebruik liever in de winter een voedingssupplement. De gevaren zijn dus overduidelijk en ik vind dat het KWF en de overheid verder door moeten pakken met een campagne over de gevaren van zonnen en zonnebanken. Daarom zeg ik als dermatoloog: word je bruin van de zon of de zonnebank, dan verhoog je je kans op het krijgen van huidkanker."
 

Huib van Heest, voorzitter van Samenwerking Verantwoord Zonnen: "We moeten leren omgaan met de zon." 
"Zonnebanken zijn net zo veilig of onveilig als de natuurzon, als je maar let op de dosis die voor jouw huidtype geschikt is. Jaarlijks krijgen 38.000 mensen één van de drie vormen van huidkanker. De meesten ontwikkelen carcinomen, die in principe onschadelijk zijn en wat mij betreft ook de naam huidkanker niet zouden moeten krijgen. Wel dodelijk zijn de melanomen waar jaarlijks ongeveer 600 mensen aan overlijden. De meeste van hen hebben overigens nog nooit onder een zonnebank gelegen. Sommige dermatologen zijn van mening dat de zonnebanken verantwoordelijk zijn voor het stijgend aantal mensen met huidkanker. Daar zijn we het mee oneens. Door een wetenschappelijke commissie van de Europese Unie zijn voor het gebruik van de zonnebank veiligheidsnormen opgesteld: jongeren onder de 18 jaar mogen niet naar een zonnestudio, je moet verplicht een beschermingsbrilletje gebruiken en de hoeveelheid UV-straling van zonnebanken is beperkt tot 0,3 Watt/m2, dat is minder dan de zonkracht van de zon aan de Zuid-Europese stranden. Het grootste gevaar lopen de mensen die de risico's van de zon niet kennen: ze gaan één of twee keer per jaar met vakantie en willen maar één ding: de hele dag in de zon liggen om zo snel mogelijk bruin te worden. Om goed en verstandig te zonnen, moet je weten hoe je met de zonkracht moet omgaan. Dat is onder meer afhankelijk van je huidtype en daar zijn richtlijnen voor. Sinds een paar jaar zijn de inzichten over zonnen veranderd. Werd vroeger nog gezegd dat je niet in de zon mocht tussen 12.00 en 15.00 uur, tegenwoordig weten we dat zonnen, ook onbeschermd 'mag', mits op de juiste manier. Daarnaast vermindert zonlicht, ook zonnebanklicht, de kans op borst- en darmkanker en gaat botontkalking tegen. Het bruin worden van de huid is een natuurlijk proces. De huid verdikt en is daardoor beter beschermd tegen de zon. Negroïde mensen hebben minder huidkanker. In Europa hebben we zeker in de winter een tekort aan zonlicht en vitamine D. De zonnebank is dan een prima alternatief."
 

Marsja Meijer van KWF Kankerbestrijding: "Niet meer dan tien keer per jaar onder de zonnebank."
"De laatste jaren zijn er veel onderzoeken gedaan naar de positieve effecten van de zon. En het is duidelijk dat die er wel degelijk zijn. Het is al langer bekend dat zonlicht nodig is voor de aanmaak van vitamine D, recent is aangetoond dat mensen die genoeg zonlicht krijgen ook minder kans lopen op darm- en borstkanker. Maar zonlicht is ook verantwoordelijk voor het ontstaan van huidkanker. Het is dus een beetje een dilemma. Wel in de zon liggen voor de aanmaak van vitamine D of niet in de zon liggen omdat je er huidkanker van krijgt. KWF Kankerbestrijding zegt: wel in de zon, maar op een verantwoorde manier. Het blijkt dat je met een half uurtje zon per dag op je gezicht en je handen al voldoende vitamine D kunt aanmaken. Dat is in de winter lastig. Bovendien willen mensen ook in de winter graag een bruin kleurtje en dan is de zonnebank een alternatief. Of de zonnebank veilig is?  Als ik de vertaling maak van zonlicht naar zonnebanklicht, dan is de zonnebank vergelijkbaar met de hoogste zonkracht in Nederland. Dat betekent dus dat je ook onder de zonnebank moet oppassen voor huidverbranding. Onder een zonnebank doe je in een korte periode veel UV-A en UV-B licht op. Daarom adviseren we om niet meer dan tien keer per jaar onder de zonnebank te gaan. Onder de 18 jaar is het helemaal niet toegestaan. Wanneer je niet goed met zon- en zonnebanklicht om gaat, is de kans op schade heel erg groot. Jaarlijks komen er 40.000 nieuwe gevallen van huidkanker bij, dat is een stijging van 75 procent in de afgelopen twintig jaar. Zeker in de jaren '70 gingen mensen massaal in de zon liggen met het idee dat een bruin kleurtje gezond is. Huidverbrandingen waren aan de orde van de dag en de resultaten daarvan zijn nu zichtbaar, omdat het ook nog eens jaren duurt voordat huidkanker zich ontwikkelt. Nu weten we dat we juist alert moeten zijn op verbrandingen en dat je moet kijken naar je huidtype om te zien hoe lang je in de zon mag. Want hoe lichter je huid, hoe sneller je zult verbranden en juist die verbrandingen zijn een extra risico. Huidkanker is verraderlijk en je hebt niet altijd door waar je op moet letten. "