10 feiten en fabels over huidkanker

1. De belangrijkste oorzaak van huidkanker is uv-straling

Feit. "De belangrijkste oorzaak van huidkanker is inderdaad een overmatige blootstelling aan uv-straling. Mensen die vaak verbrand zijn, met name in de kinderleeftijd, hebben later een verhoogd risico op huidkanker. Dat zien we doordat er vroegtijdige huidveroudering plaatsvindt. Ze hebben meer rimpels, vlekjes op de huid en ook huidkanker. Dat is duidelijk terug te zien en te horen van mensen die vroeger veel in de zon zijn geweest. Dat ze te vaak verbrand zijn, en ook als ze niet verbrand zijn maar te vaak te veel zon hebben gehad. Meer dan goed was voor hun huid. 

De huid heeft een soort cumulatief effect, zonschade stapelt op. Op een gegeven moment is het te veel voor de huid om te verwerken. Dan krijgt je huid zonschadeplekken. Van alle huidkankers die wij zien is 99,99 procent zongerelateerd."

2. Een moedervlek die groeit is altijd kwaadaardig

Fabel. "In onze eerste dertig jaar kunnen we nog nieuwe moedervlekken krijgen – meestal tot ons veertigste. Moedervlekken hebben hun eigen levensloop. Als je een moedervlek op jonge leeftijd hebt, dan is hij wat verkleurd en wat donkerder. In de loop van onze leeftijd kan hij juist wat ontkleuren en boller worden. Vaak zie je bij mensen die een huidkleurige zwelling of vlek in hun gezicht hebben, dat dat gewoon goedaardige huidkleurige moedervlekken zijn. Ze hoeven niet altijd donker te zijn. Moedervlekken kunnen wel kwaadaardig worden, dat noem je een melanoom."

3. Veilig zonnen is onmogelijk

Fabel. "Je kunt zeker genieten van de zon. Sterker nog: het advies is ook om de huid op een verstandige manier bloot te stellen aan de zon. We hebben de zon nodig voor vitamine D-aanmaak. Dan is het wel belangrijk om dat veilig te doen. Veilig zonnen houdt in: weren, kleren, smeren. Nummer één is vermijd de zon tijdens de piekuren, nummer twee: bedek de huid zoveel mogelijk met (uv-werende) kleding. Denk dan ook aan een pet of hoed en een zonnebril. En drie, smeer de onbedekte huid die blootgesteld is aan de zon ruim in met zonnebrandcrème met minimaal SPF 30, voor kinderen SPF 50. Herhaal dat iedere twee uur, maar ook na het zwemmen, sporten, douchen en afdrogen. Dus veilig zonnen is zeker mogelijk en dat lukt als je die drie adviezen opvolgt. Dan voorkom je dat je verbrandt.

Veilig zonnen houdt in: weren, kleren, smeren

Het concept zonnen is overigens iets wat achterhaald is. De term klinkt alsof je de hele dag ingesmeerd in je short of bikini in de zon ligt. Dat is nergens goed voor, en daar is zonnebrandcrème ook niet voor gemaakt. Daar is geen enkele crème tegen bestand. Maar gewoon veilig buiten zijn terwijl de zon schijnt, dat kan zeker."

• Lees ook: Dermatoloog Daniel Kadouch: ‘Insmeren alleen is niet genoeg’

4. Verbrand je als kind veel, dan krijg je op latere leeftijd huidkanker

Feit. "Het is zelfs zo dat als je in je leven vijf keer of meer verbrandt, met name op kinderleeftijd als de huid wat kwetsbaarder is doordat de pigmentcellen nog minder actief zijn en de huid minder weerbaar tegen de zon is, later het risico op melanomen verdubbelt. Dat komt doordat de impact van zonverbranding op DNA-niveau vele malen groter is op kinderleeftijd dan op volwassen leeftijd."

Verbrand je als kind vijf keer of meer dan verdubbelt later het risico op melanomen

5. Als het bewolkt is, kun je niet verbranden

Fabel. "Als het bewolkt is, kun je zeker verbranden. Op sommige bewolkte dagen kan tot 80 procent van de uv-stralen er gewoon doorheen, afhankelijk van de dichtheid van de wolken. Is de uv-index laag, dan hoef je dat niet te verwachten. Daarom zeg ik ook altijd: kijk nooit in de weerapp of er een zonnetje staat, maar kijk naar de uv-index, de zonkracht. Dat zegt veel meer over welke maatregelen je dient te nemen dan of het lekker weer wordt."

6. Zonnebrandcrème beschermt voldoende tegen de schadelijke effecten van de zon

Feit/fabel. "Dat is gedeeltelijk waar. De focus van de afgelopen jaren is heel erg op smeren, smeren, smeren komen te liggen, terwijl de focus op volgorde van prioriteit moet zijn: weren (stap één), kleren (stap twee), smeren (stap drie). Dus de volle focus ligt op de laatste stap in de combinatie van maatregelen die we dienen te nemen. 

Veel mensen zijn al wel bewust van de gevaren van de zon. Zij smeren ’s ochtends factor 50 en gaan erop uit. Maar omdat ze te weinig en te dun smeren, en dat niet elke twee uur herhalen, verbranden ze alsnog. Ondanks deze bewustwording, nemen ze niet voldoende maatregelen. Hierdoor verbrandt één op de drie mensen nog steeds. Dus zonnebrandcrème is niet genoeg."

De focus moet liggen op: weren, kleren, smeren

7. Mensen met een lichte huid lopen meer risico op huidkanker

Feit. "Wij als dermatologen delen de huid in huidtypes. Huidtype één tot en met zes. Een lichte, rossige huid met blauwe ogen valt onder huidtype één. Je hebt dan weinig pigmentcellen in de huid. Heb je een donkere huid, dan heb je meer pigmentcellen en ben je van nature beter beschermd tegen de zon. Dat betekent niet dat als je een donkere huid hebt, dat je je nooit hoeft te beschermen tegen de zon. Maar waar mensen met een lichte huid bij een uv-index van drie volle maatregelen moeten nemen, hoeven mensen met een donkere huid dat pas te doen bij een paar uv-indexen hoger."

8. Je kunt achter glas ook verbranden

Fabel. "Je kunt niet verbranden, maar wel significant huidschade oplopen en verouderen. Glas houdt namelijk uvb-stralen tegen. De B staat voor burn – dat zorgt ervoor dat je verbrandt. Als deze stralen worden tegengehouden, dan verbrand je niet. Een beetje hetzelfde als bij de zonnebank. Daar zit meestal alleen uva in, dus je verbrandt veel minder snel. Tot 50 procent van de uva-stralen kunnen door glas heenkomen. Uva-stralen komen dieper in de huid – A voor aging – wat zorgt voor vroegtijdige huidveroudering en een vergroot risico op huidkanker."

9. In zuidelijke landen is de zon schadelijker dan in Nederland

Fabel. "De zon is de zon - die is overal even schadelijk. Dat heeft niets te maken met de geografische locatie, maar meer met de zonkracht (de uv-index). De zon staat wel hoger in bijvoorbeeld Spanje, maar dat zie je ook terug in de uv-index: die is leidend."

10. Zonnebrandcrème werkt na één jaar niet meer

Feit. "Vooral de woorden 'na openen' zijn belangrijk. De meeste zonnebrandcrèmes zijn na openen nog 12 maanden houdbaar. Dat heeft met name te maken met de uv-filter als actief bestandsdeel. Die neemt naarmate de tijd vordert af. Daar zijn ze ook op getest. Gebruik je een zonnebrandcrème na een jaar nog, dan is de uv-filter veel minder sterk. Je bent dan minder goed beschermd. Dat is heel moeilijk te meten. Vandaar dat wij als vuistregel hebben: doe die crème van vorig jaar weg en koop een nieuwe tube. Gewoon voor de zekerheid.

Bewaar zonnebrandcrème – net als andere cosmetica – koel en droog, en stel hem niet aan te hoge temperaturen bloot. Kijk ook altijd op de verpakking, want sommige crèmes zijn al na zes maanden niet meer houdbaar. Achterop de verpakking zie je een potje met een deksel en daarin staat een getal. De houdbaarheid heeft te maken met de stabiliteit van de formule en ingrediënten van de zonnecrème."

Dr. Daniel Kadouch is dermatoloog, huidkankerexpert (MD PhD) en oprichter van het duurzame uv-beschermingmerk Tenue Soleil. Hij werkt bij Centrum Oosterwal in Badhoevedorp.

Win: 5 x geschenkset zonnebrandcrème van Tenue Soleil!

Wij mogen van Tenue Soleil vijf geschenksets met drie tubes zonnebrandcrème SPF 30, 50 en aftersun van 50 ml ter waarde van € 29,99 verloten. Meedoen? Vul dan eenvoudig het formulier hieronder in. De winnaar krijgt persoonlijk bericht. 

De winactie is afgelopen. Houd onze website en social media in de gaten voor meer toekomstige winacties.