Doktersrecept: elke dag chocola!

In het voorjaar van 2010, niet geheel toevallig vlak voor Pasen, kopten de kranten dat chocolade de kans op hart- en vaatziekten verlaagt. Uit een groot onderzoek bleek dat Duitsers die chocolade eten, bijna 40 procent minder kans hebben op een hartaanval of beroerte. Zelfs de altijd sceptische voedingswetenschapper prof. dr. Martijn Katan van de VU in Amsterdam liet in een reactie weten dat chocolade een mogelijk positief effect kan hebben. Al vond hij wel dat het bewijs uit dit onderzoek nog niet doorslaggevend is.

Katan: "Er is dringend behoefte aan een grootschalig experiment, waarbij de dobbelsteen bepaalt wie van de proefpersonen wel of geen chocolade krijgt." Jaren geleden is in Zutphen wel al een dergelijke studie uitgevoerd in een groep mannen op leeftijd. De helft van hen kreeg chocolade 'voorgeschreven’, de andere helft niet. Chocolade bleek een bloeddrukverlagend effect te hebben. Met een portie van 10 gram pure chocolade of 13 gram melkchocolade per dag daalde de kans op overlijden aan hart- en vaatziekten met maar liefst 50 procent.

Bloeddrukverlagend

Het toonaangevende en bloedserieuze vakblad British Medical Journal permitteert zich eens per jaar (in het decembernummer) een wat luchtiger artikel. In 2004 kwam dit luchtige stuk van een groep Rotterdamse onderzoekers. In die jaren was het onder medici erg populair om de 'polypil' voor te schrijven. Deze pil, met onder andere aspirine en cholesterolverlagers, zou de kans op hart- en vaatziekten doen afnemen. Dagelijks aan een cocktail van pillen dus, uit preventief oogpunt.

Dat zagen de Rotterdamse onderzoekers liever anders. Zij ontwikkelden de 'polymaaltijd', een gezonde voeding met dezelfde gezonde effecten als de pillencocktail. Wie polymaaltijden eet, ziet zijn kans op hart- en vaatziekten met maar liefst 76 procent dalen. De polymaaltijd bestaat uit vis, groenten, fruit, amandelen, wijn, knoflook en… chocolade. Dagelijks maar liefst 100 gram, gebaseerd op een klein onderzoek onder senioren waaruit bleek dat chocolade de bloeddruk kan doen verlagen.

Nu is 100 gram een flinke portie, die maar liefst een kwart van de totale dagelijkse energiebehoefte bevat. Dan ligt gewichtstoename al gauw op de loer. En: zoveel chocolade is waarschijnlijk niet eens nodig. Chocoladeonderzoekers, zoals de onderzoekers in Zutphen, gebruiken meestal een 'dosis' van 10-20 gram. Dat komt overeen met enkele blokjes van een reep, afhankelijk van het formaat. De vraag is alleen: lukt het liefhebbers zich daartoe te beperken?

Witte chocolade: nee

De kracht van chocolade zit hoogstwaarschijnlijk in de polyfenolen, van nature in cacao aanwezig. Overigens komen polyfenolen ook voor in wijn, olijfolie, bessen, thee, koffie, walnoten en groenten. Polyfenolen zijn antioxidanten, stoffen die het lichaam beschermen, bijvoorbeeld tegen straling uit zonlicht of schadelijke stoffen die in de stofwisseling kunnen ontstaan. Gedacht wordt dat ze de kans op een beroerte en een hartaanval verlagen door aderverkalking en ontstekingen tegen te gaan. Helemaal precies is het werkingsmechanisme niet bekend. Mogelijk hebben anti-oxidanten ook een gunstig effect op de kwaliteit van de vaatwand, zodat die sterker wordt.

Hoe donkerder de chocolade, hoe meer cacao en dus hoe meer polyfenolen. Puur moet het wezen als je optimaal wilt profiteren van de gezondheid van chocolade. Melkchocolade kan ook wel, al bevat die minder antioxidanten. Maar neem geen witte chocolade, want daarin wordt alleen het cacaovet gebruikt en dat bevat geen polyfenolen.

Overigens zit er ook een ongezonde kant aan chocolade. Naast de gezonde polyfenolen bevat hij namelijk flink wat verzadigde vetten en suikers en dus calorieën. Een reep chocolade van 100 gram levert al snel ruim 500 kilocalorieën! Hoe lekker ook, maat houden is dus wel gewenst.

Smaakexplosie op de tong

Waarom is chocolade zo lekker? Het is de onweerstaanbare combinatie van vet en zoet die onze hersenen zo verheugd doet reageren. Chocolade smelt bovendien in de mond en dat geeft een ware smaakexplosie op de tong. Als chocolade zo lekker is, zou het dan ook troost kunnen bieden? Veel vrouwen vinden van wel. Ze claimen dat ze vlak voor de menstruatie snakken naar chocolade. De schommeling in hormonen zou direct leiden tot sombere gevoelens en een drang naar chocolade.

Wetenschappelijk is die hormonale behoefte niet aangetoond. Zo namen Amerikaanse onderzoekers steekproeven bij vrouwen voor en na de overgang. De trek in chocolade werd getest en wat bleek? Ook na de overgang was die trek aanwezig. Weliswaar minder, maar nog altijd meer dan een hormonaal bepaalde behoefte zou kunnen verklaren.
Die theorie kan dus in de prullenbak. Maar chocolade kan, puur omdat het zo lekker is, wél een zekere troost bieden in de sombere buien vlak voor de menstruatie. Uit ander onderzoek blijkt dat somber gestemde mensen vaker chocolade eten. Is hier sprake van de kip of het ei? Want het zou er ook op kunnen duiden dat chocolade juist de sombere gevoelens in de hand werkt. Nader onderzoek is nodig. Ook naar de stof fenylethylamine, die in chocolade voorkomt. Deze stof wordt ook aangemaakt als mensen verliefd zijn. Vandaar het gerucht dat chocolade lustopwekkend is. Maar ook dát is nog niet wetenschappelijk aangetoond.

Chocolademelk

Uit onderzoek blijkt dat chocolademelk een heel goede drank is om te herstellen na het sporten. Het levert suiker, die de energievoorraden weer aanvult, en eiwit, dat belangrijk is voor de spieropbouw. Die combinatie van eiwitten en suikers vind je in chocolademelk en niet zo snel in sportdranken. Er zijn wel mitsen en maren aan chocolademelk. Ten eerste lest het niet echt de dorst, dus eerst een glas water drinken blijft belangrijk. En ten tweede levert chocolademelk heel wat calorieën en vet. Het is echt een hersteldrank voor wie stevig sport. Na een halfuurtje wandelen heb je de chocolademelk (met slagroom?) echt niet nodig voor het herstel. Jammer…

De conclusie? Chocolade is geen wondermiddel. Maar wel een wonderbaarlijk lekker middel, dat in kleine hoeveelheden ook nog goed is voor de gezondheid.