Feiten en fabels over alcohol en gezondheid

"Fabels over alcohol ontstaan omdat in populaire tijdschriften vaak de nuances ontbreken van een wetenschappelijk onderzoek. En: de simpele waarheid is dat mensen gewoon willen drinken. Ze nemen selectief informatie tot zich. Ze onthouden wat hen goed uitkomt en negeren wat ze niet willen weten. Zoals het feit dat alcohol slecht voor de gezondheid is."

Dat zegt Rob Bovens, senior onderzoeker bij onderzoeksinstituut Tranzo (Tilburg Universiteit) en al jaren betrokken bij verslavingsonderzoek naar alcohol. Hij was onder meer betrokken bij overheidscampagnes als Drank maakt meer kapot dan je lief is en meer recentelijk IkPas.

Voor 50-plussers geldt volgens Bovens bovendien: “Met het stijgen van de jaren zal het lichaam alcohol minder makkelijk verwerken. Dat komt doordat het ouder wordende lichaam verandert. Door de afname van lichaamsvocht en juist een toename van lichaamsvet, plus een verminderde werking van de lever, hebben mensen een lagere tolerantie voor alcohol en een snellere intoxicatie. Dat levert relatief eerder orgaanschade op." Wat mensen hiervan in de praktijk merken? "Ze kunnen minder goed tegen drank. Dat geldt voor vrouwen in de overgang nog een tikje extra, omdat er hormonaal het een en ander verandert. Na de overgang trekt dit overigens weer bij." Feit. Hieronder gaat Bovens in op meer feiten en fabels over alcohol en gezondheid.

Fabel

Eén glaasje wijn per dag is beter voor je gezondheid dan niet drinken

“Dit wordt vaak gezegd op basis van misschien wel het meest geciteerde onderzoek over alcohol en gezondheid van Paul Ronksley van de universiteit van Calgary uit 2011. Maar dit onderzoek klopte niet. Ten eerste golden de uitkomsten alleen voor een heel beperkte groep deelnemers: mannen van 40 tot 50 jaar en vrouwen direct na de menopauze, die bovendien nog heel gezond aten. En belangrijker: bij de controlegroep – dus de mensen die niet dronken – bleken veel ex-alcoholverslaafden te zitten. Zij dronken weliswaar niet meer, maar leefden nog ongezond, hadden ongezond geleefd of hadden medicatie waarbij je niet mag drinken. Dat vertekende het beeld.”

Feit (ten dele)

Een glaasje wijn of bier ontspant

“Het kan inderdaad tegen de stress helpen, althans het eerste glaasje. Alcohol is een dempende stof, dus dempt het ook vervelende gevoelens als spanning. Maar bij doordrinken of regelmatig gebruik vergroot je juist de kans op spanning.”

Fabel

Alcohol is goed voor hart- en bloedvaten

“Vroeger werd gezegd dat een geringe hoeveelheid alcohol goed zou zijn, maar recenter onderzoek toont aan dat deze stelling niet langer houdbaar is. Veel alcohol drinken kan aanleiding geven tot hoge bloeddruk, wat het risico op een hartinfarct sterk doet toenemen en het verhoogt verder de kans op hartritmestoornissen.”

Fabel

Als je overdag een glaasje neemt, heb je een alcoholprobleem

"Niet per definitie, maar het ligt wel genuanceerder. Waar het om gaat is: welke rol speelt alcohol in je leven? Wat doet alcohol met je? Heb je het nodig om te ontspannen na een drukke dag? Als je dwangmatig elke middag naar de koelkast loopt om een biertje te pakken of een glas wijn in te schenken – dan kun je jezelf afvragen waarom je dat doet."

Feit / Fabel (onbeslist)

Drank maakt je dement

"De wetenschap zegt dat weinig drank beschermt tegen dementie en dat overmatig drankgebruik juist een schadelijke werking heeft. Maar het laatste woord is er nog niet over gezegd. De combinatie dementie en drank is in ieder geval geen goede combinatie. Als mensen die dementeren één borreltje nemen, vergeten ze dat ze kort ervoor ook al een borreltje hebben genomen, en erna opnieuw. Maar of mensen ook dement wórden van drank, daarover zijn de meningen verdeeld."

Fabel

Alcohol stimuleert een goed seksleven

"Misschien wekt alcohol het lustgevoel op, omdat je losser wordt. Maar in principe presteer je slechter in bed met alcohol op."

Feit (ten dele)

Alcohol is een lekker slaapmutsje

"Mensen die alcohol drinken voordat ze naar bed gaan, slapen inderdaad sneller in. Dat weten we uit ons slaaponderzoek, waarbij deelnemers onder meer een dagboek bijhouden. Ze rapporteren dat ze makkelijk in slaap vallen, alleen slapen ze erna dikwijls onrustiger dan zonder alcohol. Ze slapen lichter, worden vaker wakker, moeten meermaals naar het toilet."

Feit

Alcohol vergroot de kans op kanker

"Dat geldt voor verschillende soorten kanker. Het maakt daarbij niet uit welk type alcohol je drinkt: bier, rode wijn of sterke drank. Vooral de kans op borstkanker neemt toe, al met één glas per dag. Het spijsverteringsstelsel is ook een bekende gevarenzone. Maag-, lever- en darmartsen zullen altijd vragen naar je alcoholgebruik wanneer je met klachten komt. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO zijn er tweehonderd ziektes waarbij alcohol in meer of mindere mate een rol speelt."

Feit

Des te ouder, des te drankzuchtiger

"Naarmate de leeftijd stijgt, neemt het alcoholgebruik van Nederlanders toe. Iemand die jonger is dan 25 jaar drinkt gemiddeld twee tot drie keer per week. Dat stijgt per decennium. Zo drinken mensen van 65 jaar en ouder gemiddeld vijf tot zes keer per week alcohol. Dit blijkt uit onderzoek onder deelnemers aan IkPas."

Fabel

Mannen kunnen moeilijker hun borreltje laten staan dan vrouwen

"Uit ons onderzoek blijkt dat vrouwen het lastiger vinden om te minderen dan mannen. Waarom? Het gaat hier opnieuw om de functie die alcohol in hun leven speelt. Bij vrouwen is alcohol meer geïntegreerd in het dagelijks leven; een wijntje ‘hoort’ bij gezellig en sociaal dingen doen. Tijdens het koken, lunchen met vriendinnen: het zijn dingen die je toch al doet. Bij mannen werkt dat vaak anders; ze drinken meestal bij gebeurtenissen die er niet altijd of elke dag zijn, zoals bij het voetbal kijken."