"Endometriose kan levens ontwrichten"

Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder groeit. Dit kan zorgen voor verklevingen en ontstekingsreacties in het lichaam. Hoewel de aandoening goedaardig is, kan het forse klachten veroorzaken. Deze klachten kunnen uiteenlopen van chronische buikpijnklachten, een opgezette buik, pijnlijke menstruaties, spijsverteringsproblemen, pijn bij het plassen en pijn bij het vrijen tot aanhoudende vermoeidheid. Daarbij kunnen de verklevingen ook vruchtbaarheidsproblemen of miskramen veroorzaken. Omdat de klachten zo divers zijn, wordt endometriose vaak moeilijk herkend: een diagnose wordt gemiddeld pas 8 jaar na de eerste symptomen gesteld. En dat is veel te lang, vindt professor Ludivine Doridot, die onderzoek doet naar endometriose aan het Frans Nationaal Instituut voor Gezondheid en Medisch Onderzoek. Ze sprak onlangs op een groot congres in Amsterdam: "Endometriose kan levens ontwrichten. Door endometriose kunnen vrouwen soms niet meer werken, minder deelnemen aan sociale activiteiten en relaties lijden eronder."  

Endometriose uit de taboesfeer

Endometriose is volgens Doridot zo moeilijk te herkennen omdat het zich op verschillende manieren uit. Bij symptomen als vermoeidheid en spijsverteringsklachten denk je niet meteen aan een gynaecologische oorzaak. Ook praten vrouwen weinig over hun menstruatie en bijhorende klachten. Doridot vindt het belangrijk dit taboe rond menstruatie te doorbreken, zodat vrouwen de symptomen eerder herkennen als iets anders dan normale menstruatieklachten. Nu wordt er vaak laat of geen actie op ondernomen.

Geen genezing

Als er al een diagnose gesteld wordt, is de behandeling van endometriose vervolgens ook lastig. Dit komt omdat de oorzaak onduidelijk is en er geen genezing bestaat. Er is geen medicijn dat de endometriose doet verdwijnen. De behandeling is gericht op het bestrijden van de klachten. Er is behandeling met hormonen mogelijk, waardoor de ontwikkelde endometriose afgeremd kan worden. Bij deze hormonale behandeling worden medicijnen voorgeschreven die de aanmaak van hormonen voor de eisprong, de opbouw van het baarmoederslijmvlies en de menstruatie beïnvloeden. Ook kunnen (pijnstillende)medicijnen voorgeschreven worden om klachten te verminderen. In sommige gevallen is een operatieve ingreep nodig, waarbij alle endometrioseweefsel, cysten en verklevingen verwijderd worden. Deze behandelingen bieden soms verbetering, maar lang niet voor iedereen.

Hoopvolle ontwikkelingen

Ondanks dat er veel onduidelijkheid over endometriose is, staat de ontwikkeling rond de aandoening gelukkig niet stil en ontstaan er nieuwe, hoopvolle inzichten. Volgens Doridot is het steeds duidelijker dat endometriose gezien moet worden als een aandoening die het hele lichaam beïnvloedt. Endometriose veroorzaakt een chronische ontsteking die een grote invloed heeft op ons centrale zenuwstelsel. Sommige wetenschappers spreken zelfs over een 'baarmoeder-hersen-as' die vergelijkbaar is met de meer bekende 'darm-hersen-as'. Dit betekent dat de baarmoeder via ontstekingen signalen naar de hersenen kan sturen. Dit zou symptomen als chronische vermoeidheid, stemmingswisselingen en spijsverteringsproblemen kunnen verklaren.

Gezonde leefstijl helpt bij endometriose

Of je endometriose kunt voorkomen is nog niet duidelijk. Wel beïnvloeden sommige zaken de kans dat je endiometrose krijgt. Zo hebben vrouwen die jong hun eerste menstruatie hebben en/of zware en langdurige menstruaties hebben meer kans op het ontwikkelen van endometriose. Dat kun je natuurlijk niet zelf beïnvloeden maar waar je wel invloed op hebt is je leefstijl. Roken geeft volgens onderzoek van Doridot een grotere kans op endometriose. Ook wat we eten heeft invloed. In een grote en langdurende studie onder bijna 82.000 vrouwen werd gezien dat endometriose ruim een kwart vaker voorkwam bij vrouwen die een eetpatroon hadden met veel rood en/of bewerkt vlees, suikerrijke nagerechten en voedingsmiddelen van geraffineerde granen als wit brood en koek. Als de onderzoekdeelnemers meer volgens de de Schijf van Vijf aten, kwam endometriose minder vaak voor. Dit kan verklaard worden doordat rood vlees en bewerkt voedsel met veel suikers ontstekingen in het lichaam kunnen bevorderen.

Voed je darmen 

Anders eten zou bij sommige vrouwen klachten van endometriose kunnen verminderen. Hoewel er nog meer wetenschappelijk onderzoek naar gedaan moet worden, lijken sommige vrouwen minder klachten te hebben als ze minder zuivelproducten of gluten gebruiken. Er is steeds meer bewijs dat er een relatie is tussen darmgezondheid en ontstekingsziekten als endometriose. Een gezond darmmicrobioom, waarbij de goede en slechte bacteriën in de darm in balans zijn, kan waarschijnlijk klachten van endometriose verlichten. Je kunt dit microbioom in je darmen een handje helpen door vaak gefermenteerde producten te eten als yoghurt, kefir, zuurkool of kimchi. Deze zogenoemde probiotica zitten vol goede bacteriën die gunstig zijn voor je darmen. Maar ook prebiotische vezels uit bijvoorbeeld ui, prei, asperges, peulvruchten en artisjokken zijn prima voedsel voor de goede bacteriën in je darmen.  

190 miljoen vrouwen

Ondanks dat er nog veel te ontdekken is over het ontstaan van endometriose en het verminderen van klachten, is Doridot positief over alle nieuwe ontwikkelingen die er inmiddels zijn. "De gezondheid van vrouwen krijgt steeds meer aandacht en gynaecologische klachten worden langzaamaan makkelijker bespreekbaar. Aangezien er wereldwijd 190 miljoen vrouwen door endometriose getroffen zijn, is dat ook hard nodig."