Uroloog Erich Taubert: "Problemen met je blaas hoef je niet te accepteren"

Dat er vrouwen zijn die tientallen jaren rondlopen met plasklachten – daar blijft uroloog Erich Taubert zich over verbazen. Onlangs nog meldde zich een 70-jarige patiënte op zijn spreekuur. Ze bleek al veertig jaar last te hebben van licht urineverlies bij het hoesten en het tillen van zware spullen. En dat terwijl deze klachten vaak goed te verhelpen zijn, terwijl ze alleen maar verergeren als je er niets aan doet.

Waarom maakt u zich hier druk over?

"Urineverlies heeft een enorme impact op de kwaliteit van leven. Je kunt urine verliezen bij het optillen van boodschappentassen, maar ook tijdens het vrijen. Het kan betekenen dat een stel hierdoor stopt met vrijen.

Vaak begint het urineverlies na de tweede bevalling. Eerst gaat het alleen om een paar druppels bij het hoesten of niezen, maar langzaam wordt het erger. We noemen dit stress-incontinentie of inspanningsincontinentie. Meestal wordt het erger als je er niets aan doet. Ik zie dat jonge vrouwen wél naar de huisarts gaan, bijvoorbeeld als ze urine verliezen tijdens het hardlopen. Maar de oudere generatie doet dit niet. Zo kan het gebeuren dat vrouwen tientallen jaren rondlopen met dit probleem, tot ze uiteindelijk bij de uroloog belanden."

Waarom gaan ze niet eerder naar een arts?

"Veel vrouwen denken dat het erbij hoort. Ze gaan er zelf mee aan de slag en dragen voor de zekerheid een inlegkruisje, maandverband of incontinentiemateriaal. Dat is zonde, want het probleem is vaak te verhelpen. Het erge is dat deze vrouwen vaak vastlopen in het zorgsysteem. Zorgverleners geven te weinig aandacht aan de ernst van urineverlies. Je krijgt als patiënt te horen dat je er maar mee moeten leren leven. Ik vind dat onacceptabel. Deze vrouwen richten hun hele leven in rond het urineverlies. Ze gaan minder water drinken, wat heel ongezond is. En als hun blaas pas voor een kwart gevuld is, gaan ze vaak al plassen. Maar daarmee 'leren' ze de blaas dat er elk half uur geplast wordt. 's Nachts moeten ze er daardoor twee of drie keer uit. En dus slapen ze minder goed. Een dagje eropuit gaan wordt lastig.

Veel mensen leven in eenzaamheid door urineverlies. Ze zijn heel bang dat iemand iets ruikt of ziet. Veel eenzaamheid onder senioren is zelfverkozen door incontinentie."

Waarom is incontinentiemateriaal geen goede oplossing?

"Incontinentiemateriaal kan een hulp zijn, maar het wordt te veel en te lang gebruikt. Zeker 480.000 volwassenen in ons land gebruiken het – dat is veel. Alleen al vanuit de zorgverzekering wordt jaarlijks voor 150 miljoen euro vergoed aan incontinentiemateriaal. Met goede bekkenbodemtherapie komt 80 procent van de patiënten van de stress-incontinentie af; dit is de meest voorkomende vorm van incontinentie. Dat geeft veel meer vrijheid en comfort."

U breekt een lans voor bekkenbodemtherapie.

"Zeker. Sterker nog: ik opereer een patiënt alleen als hij of zij eerst naar de bekkenbodemtherapeut is geweest. Vaak is een operatie dan niet meer nodig. Verder is het resultaat van de operatie beter als je eerst bekkenbodemtherapie hebt gehad. Na de operatie is bekkenbodem­therapie trouwens ook nog nodig; je moet blíjven trainen."

Waarom gaat niet iedereen met plasklachten naar de bekkenbodemtherapeut?

"De oefeningen kosten natuurlijk wel moeite. Ik spreek vaak patiënten die zeggen: 'Deze oefeningen heb ik al eens gedaan.' Meestal blijkt dan dat ze naar een gewone fysiotherapeut zijn geweest. Dat is heel wat anders. Een erkende bekkenbodemtherapeut heeft een speciale opleiding van twee jaar gevolgd. Bekkenbodemtherapie wordt vergoed als het gaat om urine-incontinentie. De eerste negen behandelingen vallen onder de basisverzekering en je hebt geen verwijzing van de huisarts nodig."

Komt urine-incontinentie ook bij mannen voor?

"Mannen worden bijna nooit incontinent voor urine, een klein percentage daargelaten, bijvoorbeeld door een overactieve blaas of een prostaatoperatie waarbij de sluitspier is betrokken. Toch gebruiken veel mannen incontinentiemateriaal. Zij hebben door prostaatproblemen moeite met plassen. Als de broek weer aan is, lekken er een paar druppels na. Veel mannen gebruiken jarenlang incontinentiemateriaal of 'een doekje', zoals ze dat zelf vaak noemen. Vaak is dat onnodig, want met medicijnen of een training zijn ze weer droog. En een doekje is niet gezond voor de blaas. Je geeft de blaas namelijk het signaal dat het 'geregeld' is. Daardoor werkt hij minder goed. Je kunt het doekje beter alleen gebruiken bij een concertavond of de kaartclub en verder thuis je blaas trainen. Zowel mannen als vrouwen maken hun blaas lui."

Wat is dat: een 'luie blaas'?

"De blaas is vergelijkbaar met een pomp, net zoals het hart. Een gezonde blaas kan een halve liter plas bevatten. Vier keer per dag zou je de blaas moeten legen. Maar wanneer je steeds met een weinig gevulde blaas naar het toilet gaat, wordt je blaas lui en kan hij die halve liter niet meer aan. Stap één is ontdekken wat er misgaat. Een goede diagnose van het plasprobleem is heel belangrijk. Om daar meer inzicht in te krijgen, kun je het best drie dagen bijhouden hoeveel je drinkt en plast. Online staat een 'plasdagboek' dat je kunt printen en invullen. Aan de hand daarvan krijgt de uroloog of gynaecoloog een goed beeld van de aard van de klachten."

Wat verwacht u van de nieuwe technologie in de urologie?

"Er bestaan al speciale onderbroeken met een sensor. Wanneer daar vocht op komt, krijg je een signaal op je mobieltje. Dat kan heel goed werken als een trainer voor de blaas. Ik verwacht dat over een paar jaar veel incontinentiemateriaal zo’n sensor zal hebben. Een goede ontwikkeling, want met technologie kunnen we ongelooflijk veel verbeteren voor mensen met plasklachten."

Erich Taubert is uroloog in het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem. Hij is tevens oprichter en directeur van Synappz, een bedrijf dat apps en software ontwikkelt voor de zorg.