Wat zijn galstenen en wie loopt risico?
Je gal spuwen, zwartgallig zijn; spreekwoorden genoeg over de gal en meestal zijn ze niet zo positief. Je kunt dan ook flink last van je galblaas hebben. Door galstenen bijvoorbeeld; een zeer pijnlijk fenomeen. Wat zijn het precies? En wie loopt een verhoogd risico?
Gal is een vloeistof die belangrijk is voor de spijsvertering in de darm, met name de vertering van vetten. In de lever wordt elke dag ongeveer een liter gal gemaakt. Via de galwegen komt de bittere, geelgroene vloeistof in de galblaas terecht, een klein, peervormig zakje waarin galvloeistof tijdelijk opgeslagen wordt. De galblaas ligt rechtsboven in de buikholte, onder tegen de lever aan. Wanneer de gal samenklontert, ontstaat er een galsteen. En dat kan gepaard gaan met pijnlijke kolieken.
Galstenen
Gal bestaat uit water, cholesterol, vetten, galzouten en bilirubine. Als dit mengsel uit balans raakt, bijvoorbeeld door een te hoog cholesterolgehalte, worden er kristallen gevormd die zich in de galblaas verharden: galstenen.
Ongeveer 10 procent van de bevolking heeft galstenen, maar de meeste mensen hebben er geen last van. De galsteen ligt dan rustig in de galblaas. Klachten ontstaan pas wanneer de galstenen de afvoerwegen van de galblaas afsluiten. En dat kan heel pijnlijk zijn.
Oorzaken
Er is weinig bekend over de oorzaken van galstenen. De samenstelling van de galvloeistof en de werking van de galblaas kunnen zoals gezegd een rol spelen. Galstenen kunnen bijvoorbeeld ook ontstaan als de galblaas zich onvoldoende leeg knijpt bij de maaltijd. Hierdoor kan de galvloeistof die achterblijft indikken. Als de galvloeistof teveel cholesterol bevat, kunnen zich cholesterolgalstenen vormen. Overgewicht en snel afvallen vergroten de kans op galstenen. Daarnaast spelen erfelijke factoren mogelijk ook een rol.
Risicogroepen
Galstenen komen vooral voor bij mensen in westerse landen. Overgewicht is een belangrijke trigger. Bij mensen met overgewicht komen galstenen drie tot vier keer zo veel voor als bij mensen met een gezond gewicht. Het risico is nog groter wanneer er veel vet in de buikholte (visceraal vet) zit. Dat komt doordat bij overgewicht de galblaas minder beweeglijk is en de gal erg veel cholesterol bevat.
Verder hebben vrouwen een groter risico op galstenen. Met name van de cholesterolgalstenen is bekend dat deze vaker voorkomen bij vrouwen dan bij mannen. Vrouwelijke hormonen spelen hierbij waarschijnlijk een rol. Galstenen ontstaan bijvoorbeeld ook vaak gedurende de zwangerschap.
Symptomen
De symptomen van galstenen zijn niet altijd duidelijk. Je kunt bijvoorbeeld last hebben van een zeurende pijn onder het borstbeen en een misselijk en opblazen gevoel na de maaltijd. Vooral vetrijke voedingsmiddelen zoals gebak, vet vlees, patat en andere gefrituurde gerechten worden meestal niet goed verdragen. Ook ontkleurde ontlasting is een teken aan de wand.
Echt pijnlijk wordt het als de steen in de galgang schiet of de uitgang van de galblaas afsluit. Dit zorgt voor een koliekachtige pijn en kan leiden tot braken, geel zien of flauw vallen. Ga bij hevige pijn altijd naar een arts. De huisarts kan meestal op basis van de symptomen vaststellen of het om galstenen gaat. Om zeker te zijn, kan een echo of MRI uitsluitsel geven. Daarna kan er een behandelplan opgesteld worden.
- Maag Lever Darm Stichting
